แผนดำเนินงานวิจัยภายใต้ศูนย์ความเป็นเลิศด้านการวิจัยและขับเคลื่อนนโยบายสังคมไม่ทอดทิ้งกัน

Abstract

โครงการวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อพัฒนาองค์ความรู้เกี่ยวกับสถานการณ์ปัญหา สาเหตุและแนวทางการขับเคลื่อนการเปลี่ยนแปลงสังคม ที่มีเป้าหมายในการสร้างสังคมแห่งการเกื้อกูล ไม่ทอดทิ้งกัน โดยผ่านชุดการวิจัยเกี่ยวกับกลุ่มเป้าหมาย พื้นที่ หรือประเด็นต่างๆ โดยเป็นการสร้างงานวิชาการที่มีคุณภาพ สามารถนำผลที่ได้ไปสู่การปฏิบัติแก้ไขปัญหากลุ่มคนเปราะบางและพัฒนาระบบสุขภาพที่มีประสิทธิภาพตอบสนองต่อคนทุกคนได้ และเพื่อพัฒนาศักยภาพนักวิจัยและคนทำงานกลุ่มประชากรชายขอบที่ซับซ้อน เข้าถึงยาก โดยผ่านการพัฒนาองค์ความรู้ด้านวิธีวิทยา การฝึกอบรมแนวใหม่ที่เน้นการปฏิบัติการในพื้นที่จริงและการเชื่อมต่อ แสวงหาความร่วมมือระหว่างภาคีเครือข่าย ทั้งจากสถาบันอุดมศึกษาทั้งในประเทศและต่างประเทศ องค์กรภาคประชาชน หน่วยงานรัฐ องค์กรพัฒนาเอกชน การขับเคลื่อนการเปลี่ยนแปลงทางสังคม โดยพัฒนาระบบบริหารศูนย์ความเป็นเลิศฯ ให้เป็นแกนกลางในการทำงานวิชาการเพื่อกลุ่มคนเปราะบางและเป็นศูนย์ที่เผยแพร่ข้อมูลต่างๆ โดยสร้างพื้นที่การสื่อสารสาธารณะเพื่อการขับเคลื่อนนโยบายและยุทธศาสตร์การวิจัยเพื่อกลุ่มคนเปราะบางที่นำไปสู่การปฏิบัติได้ มุ่งสู่การเกิดสังคมไม่ทอดทิ้งกันในระดับต่างๆ ทั้งระดับนโยบายและพื้นที่ ผลการดำเนินงานพบว่า การทบทวนความรู้เรื่องครอบครัวเพื่อการเป็นฐานข้อมูล องค์ความรู้และเข้าใจสภาวะครอบครัวในบริบทสังคมไทยที่กำลังเผชิญ การศึกษาดังกล่าวจะนำไปสู่การมองเห็น “ครอบครัว” ในมิติและบริบทที่รอบด้าน เพื่อรองรับการขับเคลื่อนการแก้ปัญหาสถานการณ์ความเปราะบางของสังคมได้และการทำความเข้าใจประเด็นเทคโนโลยีในโลกอนาคต จะมีความเชื่อมโยงกับมนุษย์ในแง่ของสิทธิ ความเป็นธรรมที่จะเกิดขึ้นแตกต่างกันของผู้คนหลายระดับ ในขณะที่การศึกษาเรื่องการเข้าถึงระบบสุขภาพของประชากรกลุ่มเปราะบางต่างๆ ทั้งเด็กและผู้ใหญ่ เป็นการศึกษาทั้งองค์ความรู้ที่เกี่ยวกับความความซับซ้อนของปัญหาความเหลื่อมล้ำทางสังคมและเกี่ยวโยงมิติต่างๆ ทั้งเศรษฐกิจ สังคม การเมือง ทำให้พบว่าการเข้าไม่ถึงบริการสาธารณสุขเป็นปัจจัยสำคัญที่ต้องได้รับการแก้ปัญหาในระบบกลไกทั้งในระบบและนอกระบบ การวิจัยนี้จึงมีบทสรุปและข้อเสนอแนะเชิงนโยบายสำคัญ คือ 1) ควรพัฒนางานในมิติการพัฒนาองค์ความรู้ที่เกี่ยวกับความซับซ้อนของปัญหาความเหลื่อมล้ำทางสังคม ทั้งในแง่สถานการณ์ เหตุปัจจัยและเงื่อนไขเชิงบริบท ในมิติและระดับต่างๆ และทางออกทั้งในระดับปฏิบัติการและระดับโครงสร้างหรือนโยบาย 2) การพัฒนาศักยภาพคนทำงานเป็นสิ่งสำคัญ เพราะเป็นทางออกที่นำไปสู่การพัฒนาคนในกลไกของการทำงานทั้งในระบบและนอกระบบ พร้อมขับเคลื่อนการทำงาน ที่มีความยากและซับซ้อนได้อย่างมีประสิทธิภาพ 3) ควรสร้างพื้นที่ต้นแบบเพื่อปฏิบัติการแก้ปัญหาเฉพาะต่างๆ โดยอาศัยองค์ความรู้ที่พัฒนาขึ้น และการเชื่อมโยงเครือข่ายทุกระดับจากนโยบายสู่ชุมชน ซึ่งจะนำไปสู่การขับเคลื่อนเพื่อการเปลี่ยนแปลงในอนาคตได้