การศึกษาอาการไม่พึงประสงค์และความไม่ปลอดภัย ภายหลังการรับวัคซีนป้องกันโควิด-19 ของผู้ป่วยโรคเรื้อรังและผู้สูงอายุ : กรณีศึกษาโรงพยาบาลรามาธิบดี กรุงเทพมหานคร ประเทศไทย

Abstract

การศึกษาวิจัยเชิงบรรยาย มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาอาการไม่พึงประสงค์และเปรียบเทียบการมีอาการไม่พึงประสงค์กับชนิดของวัคซีนป้องกันโควิด-19 กลุ่มตัวอย่างคือ ผู้ป่วยโรคเรื้อรัง 7 กลุ่มโรค และผู้สูงอายุที่มารับวัคซีนป้องกันโควิด-19 จากโรงพยาบาลรามาธิบดี กรุงเทพมหานคร ถูกเลือกแบบเจาะจง จำนวน 1,254 คน เก็บข้อมูลโดยการสัมภาษณ์แบบเผชิญหน้า ทางโทรศัพท์หรือออนไลน์ โดยใช้แบบสอบถามส่วนบุคคลและแบบสอบถามอาการไม่พึงประสงค์ ผลการศึกษาพบว่า เกือบครึ่งได้รับวัคซีน AstraZeneca+AstraZeneca ร้อยละ 48.79 ตัวอย่างผู้ป่วยโรคเรื้อรังและผู้สูงอายุที่ได้รับวัคซีนต่างชนิดกัน มีอาการไม่พึงประสงค์แตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ ทั้งเข็มที่หนึ่ง (χ2=20.21, p<0.001) เข็มที่สอง (χ2=47.7, p<0.001) และวัคซีนสองเข็มที่เป็นสูตรไขว้ (χ2=50.3, p<0.001) โดย Astrazeneca+Pfizer/Moderna มีอาการไม่พึงประสงค์ภายหลังได้รับการฉีดวัคซีนมากที่สุด พบร้อยละ 67.7 แต่วัคซีนสูตร Sinovac/Sinopharm+Sinovac/Sinopharm พบเพียง ร้อยละ 28.0 ผู้ป่วยที่อายุน้อยกว่า 60 ปี และมีโรคเรื้อรังมีอาการไม่พึงประสงค์มากที่สุดแตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติเมื่อเทียบกับผู้สูงอายุที่มีสุขภาพดีและมีโรคเรื้อรังที่ได้รับวัคซีนทั้งเข็มที่หนึ่งและเข็มที่สอง (χ2=24.36, p<0.001; χ2=18.31, p<0.001) ทั้งนี้ Pfizer/Moderna เป็นวัคซีนที่ส่งผลให้เกิดอาการไม่พึงประสงค์มากที่สุด ได้แก่ อาการเฉพาะที่ (ปวด บวม แดง ร้อน คันที่ฉีด) ไข้และปวดกล้ามเนื้อ คิดเป็นร้อยละ 17.4-38.7 นอกจากนี้พบตัวอย่าง จำนวน 22 คน เกิดอาการไม่พึงประสงค์ระดับรุนแรง ต้องได้รับการช่วยเหลือเบื้องต้นและพบแพทย์ ผลการศึกษาครั้งนี้มีข้อเสนอแนะเชิงนโยบายการรับวัคซีนอย่างต่อเนื่อง โดยใช้วัคซีนชนิดเดิม คือ Sinovac/Sinopharm หรือ Astrazeneca ไม่ใช้สูตรไขว้ โดยเฉพาะในกลุ่มที่อายุน้อยกว่า 60 ปี และมีโรคเรื้อรังเพื่อลดอาการไม่พึงประสงค์และเพิ่มความปลอดภัย