การใช้ระบบบูรณาการปัญญาประดิษฐ์และการติดตามการส่งต่อผู้ป่วยในการตรวจคัดกรองภาวะเบาหวานเข้าจอตาแบบแสดงผลการคัดกรองทันที

Abstract

ภาวะเบาหวานเข้าจอตาเป็นภาวะแทรกซ้อนของหลอดเลือดขนาดเล็กที่พบได้มากในผู้ป่วยเบาหวาน อีกทั้งยังเป็นสาเหตุสำคัญของภาวะตาบอดในประชากรโลก ดังนั้นการคัดกรองเบาหวานเข้าจอตาจึงเป็นสิ่งสำคัญในระบบสาธารณสุขทั่วโลก อย่างไรก็ตามประเทศไทยยังใช้ร้อยละของผู้ป่วยเบาหวานที่ได้รับการตรวจตาเป็นตัวชี้วัดคุณภาพการให้บริการด้านโรคตา ซึ่งยังไม่ถือว่าเป็นตัวชี้วัดที่มีประสิทธิผลมากนักเนื่องจากไม่ได้แสดงสัดส่วนของผู้ป่วยที่ได้รับการรักษาภาวะเบาหวานเข้าจอตาจริง อีกทั้งการคัดกรองด้วยการอ่านภาพด้วยบุคลากรทางการแพทย์ที่ไม่ใช่จักษุแพทย์อาจมีความถูกต้องและแม่นยำไม่เพียงพอที่จะวินิจฉัยภาวะเบาหวานเข้าจอตาได้ งานวิจัยแบบไปข้างหน้าชิ้นนี้จึงจัดทำขึ้นที่โรงพยาบาลปฐมภูมิ 1 แห่ง ในจังหวัดพระนครศรีอยุธยา เพื่อเปรียบเทียบสัดส่วนผู้ป่วยเบาหวานที่ไปพบจักษุแพทย์จอตาที่โรงพยาบาลตติยภูมิตามการส่งต่อของการคัดกรองเบาหวานเข้าจอตาด้วยระบบบูรณาการปัญญาประดิษฐ์ที่ผนวกกับระบบการแจ้งเตือนทางข้อความกับระบบเดิม คือ การคัดกรองด้วยบุคลากร งานวิจัยนี้ทำการคัดกรองเบาหวานเข้าจอตาด้วยการถ่ายภาพจอตาด้วยกล้องถ่ายภาพจอตาที่สามารถเชื่อมต่อกับระบบแพลตฟอร์มดิจิทัล โดยแบ่งผู้ป่วยที่เข้ารับการคัดกรองเป็นกลุ่มที่อ่านผลด้วยปัญญาประดิษฐ์และกลุ่มที่อ่านผลด้วยบุคลากรโดยสลับกันทุกๆ สัปดาห์เป็นระยะเวลา 8 เดือน อย่างไรก็ตามในกลุ่มที่อ่านผลด้วยปัญญาประดิษฐ์จะมีการอ่านภาพจอตาซ้ำโดยจักษุแพทย์จอตาและมีการติดต่อผู้ป่วยหากผลการอ่านไม่สอดคล้องกัน อีกทั้งผู้ป่วยที่ไปพบแพทย์จริงที่โรงพยาบาลตติยภูมิตามการส่งต่อจะถูกบันทึกข้อมูลโดยพยาบาลเพื่อติดตามการส่งต่อด้วย จากผลการศึกษา มีอาสาสมัครเข้าร่วมโครงการวิจัยทั้งหมด จำนวน 1,454 คน แบ่งเป็นกลุ่มปัญญาประดิษฐ์ จำนวน 708 คน และกลุ่มบุคลากร จำนวน 746 คน พบว่า สัดส่วนผู้ป่วยในกลุ่มคัดกรองด้วยปัญญาประดิษฐ์ที่เดินทางไปพบจักษุแพทย์จอตาด้วยเหตุผลภาวะเบาหวานเข้าจอตาตามการส่งต่อมากกว่ากลุ่มบุคลากร และมากกว่ากลุ่มบุคลากรที่ส่งต่อด้วยสาเหตุไม่แน่ใจในการอ่านภาพที่กลับมาพบจักษุแพทย์ที่โรงพยาบาลปฐมภูมิ ซึ่งคิดเป็น 89.15%, 72.7% และ 70.73% ตามลำดับ อีกทั้งความพึงพอใจในความง่าย จำนวนเวลาที่ใช้คัดกรองและความถูกต้องแม่นยำจากการสำรวจโดยแบบสอบถามจากบุคลากรที่คัดกรองมีค่าเพิ่มขึ้นเมื่อเทียบกับก่อนการใช้ปัญญาประดิษฐ์ ดังนั้นการนำระบบบูรณาการปัญญาประดิษฐ์ที่มีการแจ้งเตือนมาใช้ในการตรวจคัดกรองเบาหวานเข้าจอตาในระบบสุขภาพจริงอาจช่วยเพิ่มประสิทธิภาพของการคัดกรองและอาจสามารถเพิ่มอัตราการไปพบจักษุแพทย์ของผู้ป่วยที่วินิจฉัยเป็นเบาหวานเข้าจอตาได้