การพัฒนารูปแบบการบำบัดและฟื้นฟูสมรรถภาพแบบบูรณาการของการเสพแอมเฟตามีน/กัญชาในวัยรุ่นในระดับจังหวัด

Abstract

จากสถานการณ์การใช้สารเสพติดในเยาวชนในโรงเรียนที่มีแนวโน้มเพิ่มขึ้นและพบในเยาวชนที่มีอายุน้อยลงไปเรื่อยๆ จนถึงพบได้ในเยาวชนอายุ 12 ปี ซึ่งส่งผลกระทบต่อสุขภาพและชีวิตในอนาคต รวมทั้งสังคมโดยรวม ทั้งนี้ ประเทศไทยมีกฎหมายและนโยบายต่างๆ ที่เอื้อต่อการแก้ปัญหา แต่การนำลงสู่การปฏิบัติยังไม่มีประสิทธิภาพเท่าที่ควร จังหวัดเพชรบูรณ์เป็นพื้นที่ที่ดำเนินการขานรับนโยบายการแก้ปัญหาเรื่องนี้มาตั้งแต่ พ.ศ. 2558 โดยใช้แนวคิดการบูรณาการและสร้างความร่วมมือของหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง โดยเฉพาะหน่วยบริการในระบบสุขภาพกับสถานศึกษาในพื้นที่ แต่ก็ยังคงพบปัญหาทั้งด้านความรุนแรง และการเข้าไม่ถึงเยาวชนที่จำเป็นต้องได้รับการดูแล การวิจัยนี้จึงมีวัตถุประสงค์เพื่อพัฒนารูปแบบบูรณาการการบำบัดฟื้นฟูเยาวชนในโรงเรียนที่ใช้สารเสพติดที่จะช่วยเพิ่ม “การเข้าถึง” บริการของเยาวชนและเพิ่ม “การคงอยู่” ในระบบจนบรรลุผลลัพธ์การบำบัดฟื้นฟู งานวิจัยนี้ใช้ระเบียบวิธีวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วมที่ใช้ชุมชนเป็นฐาน และให้ความสำคัญกับข้อมูลทั้งเชิงปริมาณและเชิงคุณภาพ ดำเนินการวิจัยด้วยการทบทวนวรรณกรรมและสถานการณ์ ทั้งเชิงบริบทกฎหมายและนโยบายและเชิงพื้นที่ ทำกรณีศึกษาการพัฒนารูปแบบในระดับจังหวัด ในพื้นที่อำเภอเมืองเพชรบูรณ์ ที่ประกอบด้วยพื้นที่นำร่อง 9 ตำบล และพัฒนารูปแบบในโรงเรียน จำนวน 4 แห่ง โดยมีคลินิกหมอครอบครัวคลองศาลา โรงพยาบาลจังหวัดเพชรบูรณ์ เป็นแม่ข่ายการเรียนรู้การวิจัยพัฒนา ผลการศึกษาพบว่า มาตรการเชิงการบำบัดที่ใช้แนวทางการปรับพฤติกรรมด้วยการพัฒนาการรู้คิดแบบความเข้มข้นต่ำ (Low-intensity Cognitive behavioral therapy, Li-CBT) และการสื่อสารหรือสัมภาษณ์เพื่อสร้างแรงจูงใจ (motivational Interviewing) สามารถนำมาใช้ในออกแบบการทำงานจิตสังคมบำบัดในโรงเรียน (school-based psychosocial therapy) ได้ ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของการบำบัดฟื้นฟูที่ใช้ชุมชนเป็นฐาน (Community-based Cognitive Behavioral Therapy, CBTx) โดยมีกลไกการเปลี่ยนแปลงที่อธิบายได้ในระดับบุคคล ทั้งนี้ ยังต้องการการศึกษาต่อยอดด้านประสิทธิผลทั้งในระดับปัจเจกบุคคล และการอธิบายกลไกการเปลี่ยนแปลงในเชิงระบบที่จะสร้าง “การเข้าถึง” และ “การคงอยู่” รวมถึงศักยภาพและความเป็นไปได้ในการขยายผลต่อไป