การประเมินความคุ้มค่าทางเศรษฐศาสตร์ของสายสวนสลายพังผืดในช่องเหนือไขสันหลังในผู้ป่วยที่มีภาวะปวดไม่หายขาดหลังผ่าตัดกระดูกสันหลังส่วนเอวและโรคช่องประสาทไขสันหลังตีบแคบ

Abstract

ในปัจจุบันหัตถการการใช้สายสวนสลายพังผืด (Percutaneous Epidural Adhesiolysis, PEA) เป็นการรักษาทางเลือกของอาการปวดในกรณีที่ผู้ป่วยโรคช่องประสาทไขสันหลังตีบแคบและผู้ป่วยที่มีภาวะปวดไม่หายขาดหลังผ่าตัดกระดูกสันหลังส่วนเอวที่ไม่ตอบสนองต่อการรักษาตามมาตรฐาน (standard treatment) รวมไปถึงการรักษาด้วยการใช้ยาฉีดสเตียรอยด์เข้าช่องเหนือเยื่อไขสันหลังชั้นนอก (Epidural Steroid Injection, ESI) ซึ่งเป็นหัตถการที่มีการใช้อย่างแพร่หลายในปัจจุบันแต่หัตถการดังกล่าวยังคงมีปัญหาเรื่องการเบิกจ่ายของกองทุนสุขภาพต่างๆ การรักษาอาการปวดหลังส่วนล่างเรื้อรังที่มีสาเหตุจากโรคช่องประสาทไขสันหลังตีบแคบและผู้ป่วยที่มีภาวะปวดไม่หายขาดหลังผ่าตัดกระดูกสันหลังส่วนเอวนั้นจะช่วยเพิ่มคุณภาพชีวิตของผู้ป่วย ลดความทุกข์ทรมานจากความเจ็บปวด ทำให้ผู้ป่วยสามารถกลับมาดำเนินชีวิตปกติได้ หัตถการการใช้สายสวนสลายพังผืด จึงเป็นทางเลือกหนึ่งในการรักษา อีกทั้งยังเป็นเทคโนโลยีใหม่ที่ยังไม่ได้เป็นมาตรฐานการรักษาของประเทศไทย ตลอดจนมีราคาค่าใช้จ่ายที่สูง ทำให้ผู้ป่วยไม่สามารถรับผิดชอบค่าใช้จ่ายที่เกิดขึ้นได้ นอกจากนี้การให้บริการหัตถการ PEA จำเป็นต้องมีความพร้อมของบุคลากร ซึ่งในปัจจุบันหัตถการดังกล่าวมีการบริการเฉพาะในโรงพยาบาลในเขตกรุงเทพมหานคร และปริมณฑล เท่านั้น จึงจำเป็นต้องพิจารณาถึงความเป็นไปได้ในการปฏิบัติของการให้บริการด้วยหัตถการ PEA การศึกษานี้เป็นการวิเคราะห์ต้นทุนอรรถประโยชน์ โดยใช้แบบจำลองทางเศรษฐศาสตร์ Markov เพื่อเปรียบเทียบต้นทุนและผลลัพธ์ของหัตถการการใช้สายสวนสลายพังผืดในการรักษาอาการปวดหลังส่วนล่างเรื้อรังที่มีสาเหตุจากโรคช่องประสาทไขสันหลังตีบแคบและผู้ป่วยที่มีภาวะปวดไม่หายขาดหลังผ่าตัดกระดูกสันหลังส่วนเอวโดยเปรียบเทียบการรักษาตามมาตรฐาน (standard treatment) และการรักษาด้วยการใช้ยาฉีดสเตียรอยด์เข้าช่องเหนือเยื่อไขสันหลังชั้นนอก (epidural steroid injection) และ ศึกษาประเมินผลกระทบด้านงบประมาณ (budget impact analysis) ที่มีต่อระบบหลักประกันสุขภาพถ้วนหน้าอีก 5 ปีข้างหน้า กรณีบรรจุหัตถการ PEA หรือ ESI เข้าสู่ชุดสิทธิประโยชน์ ผลการศึกษาด้านความคุ้มค่า พบว่า หัตถการ PEA ยังไม่มีความคุ้มค่าในบริบทประเทศไทยเมื่อเทียบกับการทำหัตถการ ESI และการรักษาตามมาตรฐาน และเมื่อพิจารณาความคุ้มค่าของหัตถการ ESI เมื่อเปรียบเทียบกับการรักษาตามมาตรฐานก็ยังไม่มีความคุ้มค่าในบริบทประเทศไทยเช่นกัน แต่อย่างไรก็ตามแม้ว่าหัตถการ ESI ไม่มีความคุ้มค่าที่ความเต็มใจจ่ายของประเทศไทย แต่หัตถการดังกล่าวเป็นหัตถการที่ให้บริการมาอย่างยาวนานและใช้กันอย่างแพร่หลาย ช่วยบรรเทาอาการปวด ลดความทุกข์ทรมานและเพิ่มคุณภาพชีวิตในผู้ป่วยที่มีภาวะปวดไม่หายขาดหลังผ่าตัดกระดูกสันหลังส่วนเอวที่ไม่ตอบสนองต่อการรักษามาตรฐาน อีกทั้ง ช่วยชะลอการผ่าตัด (delay surgery) เป็นทางเลือกในการบรรเทาอาการปวดสำหรับผู้ป่วยที่ยังไม่พร้อมผ่าตัดหรือในผู้สูงอายุในกลุ่มโรคช่องประสาทไขสันหลังตีบแคบ หรือผู้ป่วยมีภาวะปวดไม่หายขาดหลังผ่าตัดกระดูกสันหลังส่วนเอวที่จะต้องผ่าตัดซ้ำ (re-operative) อย่างไรก็ตาม หากมีการบรรจุหัตถการ ESI และ PEA เข้าสู่ชุดสิทธิประโยชน์ในกลุ่มผู้ป่วยโรคช่องประสาทไขสันหลังตีบแคบและผู้ป่วยที่มีภาวะปวดไม่หายขาดหลังผ่าตัดกระดูกสันหลังส่วนเอวในประเทศไทย โดยพิจารณาการทำหัตถการ ESI เพียงอย่างเดียวในกลุ่มผู้ป่วยโรคช่องประสาทไขสันหลังตีบแคบที่จำเป็นต้องได้รับหัตถการ ESI คิดเป็นงบประมาณ ปีแรก 1,098 ล้านบาท และปีถัดไปประมาณ 22 ล้านบาทต่อปี และเมื่อพิจารณาการทำหัตถการ ESI เพียงอย่างเดียวในกลุ่มผู้ป่วยที่มีภาวะปวดไม่หายขาดหลังผ่าตัดกระดูกสันหลังส่วนเอวที่คาดว่าจะได้รับหัตถการ คิดเป็นงบประมาณ ปีแรก 46 ล้านบาท และปีถัดไปประมาณ 5 ล้านบาทต่อปี