ประสิทธิศักย์และความปลอดภัยของการใช้ยาแคปซูลฟ้าทะลายโจรเปรียบเทียบกับยาบรรเทาอาการมาตรฐานในผู้ติดเชื้อโควิด-19 ที่ไม่มีอาการหรือมีอาการน้อย (ยังไม่มีปอดอักเสบแรกรับ) : การทดลองแบบสุ่มและมีกลุ่มควบคุม

Abstract

ผู้ป่วยโรคโควิด-19 ที่ไม่มีอาการหรือมีอาการน้อย ซึ่งได้รับการยืนยันผลการติดเชื้อ Severe Acute Respiratory Syndrome Coronavirus-2 (SARS-CoV-2) ด้วยวิธี Reverse Transcription Polymerase Chain Reaction (RT-PCR) ภายใน 72 ชั่วโมง ที่ผ่านเกณฑ์การคัดเข้าและได้รับการรักษาครบถ้วนตามโครงร่างวิจัย จำนวน 257 ราย ได้รับการสุ่มและแบ่งออกเป็น 2 กลุ่ม คือ กลุ่มทดลอง (Andrographis Paniculata Powder Capsules, AP) ได้ยาบรรเทาอาการมาตรฐาน ร่วมกับยาแคปซูลฟ้าทะลายโจรที่มีแอนโดรกราโฟไลด์ 180 มิลลิกรัมต่อวัน จำนวน 132 ราย และกลุ่มควบคุม (Placebo Capsules, PB) ได้รับยาบรรเทาอาการมาตรฐาน ร่วมกับยาแคปซูลหลอก จำนวน 125 ราย เป็นเวลา 5 วัน โดยผู้ป่วยทุกรายได้รับการดูแลและติดตามผลการรักษาและความปลอดภัยในหอผู้ป่วยของโรงพยาบาลเจ้าพระยาอภัยภูเบศร จังหวัดปราจีนบุรี เป็นเวลา 10 วัน วัตถุประสงค์หลักของการวิจัย คือ ศึกษาอุบัติการณ์การเกิดปอดอักเสบในทั้งสองกลุ่ม ส่วนวัตถุประสงค์รอง คือ ศึกษาความรุนแรงของโรคหลังการรักษา จาก 1) ความเข้มข้นของออกซิเจนในเลือด (O2sat), 2) อัตราการหายใจ (Respiratory Rate, RR), 3) ค่าบ่งชี้การอักเสบในเลือด (C-Reactive Protein, CRP), 4) ปริมาณเชื้อไวรัส 5) ความปลอดภัย จากอาการไม่พึงประสงค์จากการรักษา, การทำงานของตับและไต, ความดันโลหิตและอัตราการเต้นของหัวใจ และระดับโพแทสเซียมในเลือด และ 6) โปรไฟล์พลาสมาของผู้ป่วยที่หายจากโรคโควิด-19 ด้วยวิธีโปรติโอมิกส์ การวิเคราะห์ข้อมูลใช้สถิติ Independent T-Test หรือ Wilcoxon Rank Sum Test ตามความเหมาะสม สำหรับข้อมูลต่อเนื่อง (Continuous Variables) และ Chisquare Tests สำหรับข้อมูลที่ไม่ต่อเนื่อง (Categorical Variables) ในส่วนของโปรติโอมิกส์ของพลาสมาผู้ป่วยโควิด-19 ถูกแสดงในรูปแบบของ Venn Diagram และ Volcano Plot โดยสารที่มีความแตกต่างกันของทั้งสองกลุ่มตั้งแต่ 2 Log ขึ้นไปถูกนำไปวิเคราะห์ KEGG Pathway เพื่อค้นหากลไกที่เกี่ยวข้องกับการแสดงออกของโปรตีนหรือสารเมตาบอไลท์ชนิดนั้นๆ ผลการศึกษาพบว่า มีจำนวนผู้ป่วยที่เกิดปอดอักเสบในกลุ่ม AP และ PB กลุ่มละจำนวน 4 คน หรือคิดเป็นร้อยละ 3.03 และ 3.20 ตามลำดับ (p>0.05) ผลการศึกษารองที่แสดงถึงความรุนแรงของโรคหลังการรักษา ได้แก่ 1) ค่า Oxygen Saturation (O2sat) 2) Respiratory Rate (RR) 3) ปริมาณเชื้อ Droplet Digital PCR Viral Load ในกลุ่มตัวอย่าง จำนวน 131 ราย พบว่าไม่มีความแตกต่างกันในทั้งสองกลุ่ม 4) ระดับ CRP ในเลือด พบว่า กลุ่ม AP มีจำนวนผู้ป่วยที่มีค่าการอักเสบ CRP น้อยกว่า 10 mg/L มากกว่ากลุ่ม PB อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ ในวันที่ 5 (p=0.038) 5) อาการไม่พึงประสงค์จากการรักษา และการทำงานของไต ความดันโลหิต ไม่พบความแตกต่างกันทั้งสองกลุ่ม (p>0.05) 5) การทำงานของตับ พบว่า ผู้ป่วยในกลุ่ม AP มีค่า AST และ ALT เพิ่มสูงกว่าค่าปกติ แต่ไม่เกิน 3 เท่า จำนวน 13 ราย มากกว่ากลุ่ม PB ที่มี 7 ราย (p=0.248) นอกจากนี้ ผู้ป่วยในกลุ่ม AP มีค่ามัธยฐานของ ALT (Alanine Aminotransferase) วันที่ 5 และ 10 มีค่าสูงกว่ากลุ่ม PB ในช่วงเวลาเดียวกันอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ แต่ค่ามัธยฐาน ALT ยังอยู่ในช่วงค่าปกติ อย่างไรก็ตามเมื่อเปรียบเทียบจำนวนผู้ป่วยค่า ALT ที่สูงกว่า 3 เท่าของค่าขอบบนปกติ พบผู้ป่วยในกลุ่ม AP และ PB จำนวน 2 และ 1 ราย ตามลำดับ ไม่แตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญ โดยผู้ป่วยทุกรายไม่มีอาการแสดงออกของภาวะตับอักเสบและค่า ALT กลับมาเป็นปกติในวันที่ 28 ของการรักษา ผู้ป่วยทั้งสองกลุ่มมีอุบัติการณ์การเกิดภาวะความดันโลหิตสูงและอัตราการเต้นของหัวใจน้อยกว่า 60 ครั้งต่อนาทีไม่แตกต่างกันและไม่พบผู้ป่วยรายใดที่เกิดภาวะความดันโลหิตต่ำ (BP<90/60 มิลลิเมตรปรอท) และค่ามัธยฐานของระดับโพแทสเซียมที่ติดตามในทั้งสองกลุ่มไม่แตกต่างกัน ในส่วนของการวิเคราะห์ผลโปรติโอมิกส์ในพลาสมาของผู้ป่วย พบโปรตีนที่แตกต่างกันของกลุ่มผู้ป่วยในทั้งสองกลุ่ม โดยในกลุ่ม AP พบโปรตีนที่เกี่ยวข้องกับวิถีชีวโมเลกุล 3 ลำดับแรก ได้แก่ 1) Complement and Coagulation Cascades 2) Staphylococcus Aureus Infection 3) Coronavirus Disease โดยโปรตีนที่อยู่ภายใต้วิถีชีวโมเลกุล Complement and Coagulation Cascades เป็นโปรตีนที่มีหลักฐานทางวิชาการในการลดการเกิดลิ่มเลือด มีการเปลี่ยนแปลงชัดเจนมากที่สุด กล่าวโดยสรุป คือ การได้รับฟ้าทะลายโจรที่มีแอนโดรกราโฟไลด์ขนาด 180 มิลลิกรัมต่อวัน มีผลในการป้องกันปอดอักเสบในผู้ป่วยโควิด-19 ที่ไม่มีอาการและอาการน้อยได้ไม่แตกต่างจากการได้รับยามาตรฐาน ซึ่งผลการศึกษาที่พบนี้แตกต่างจากงานวิจัยก่อนหน้านี้ อาจจะเนื่องมาจากปัจจัยสำคัญ 2 ข้อ คือ การที่ผู้ป่วยส่วนใหญ่ได้รับวัคซีนป้องกันโควิด-19 และความรุนแรงของสายพันธุ์ไวรัสที่ลดลง ในด้านความปลอดภัยนั้น พบว่า การได้รับฟ้าทะลายโจรอาจส่งผลให้ค่าเอนไซม์ตับ Alanine Transaminase (ALT) เพิ่มขึ้น การศึกษานี้ พบผู้ป่วยจำนวน 2 และ 1 รายในกลุ่ม AP และ PB ตามลำดับ ที่มีค่า ALT สูงเกินกว่า 3 เท่าของค่าปกติบน แต่ผู้ป่วยทุกรายมีค่า ALT กลับมาเป็นปกติภายใน 28 วันและทุกรายไม่พบอาการแสดงของตับอักเสบ การศึกษานี้ยังมีข้อค้นพบที่น่าสนใจ คือ ผู้ป่วยที่ได้รับ AP มีค่า C-Reactive Protein (CRP) น้อยกว่า 10 mg/L มากกว่าในกลุ่ม PB อย่างมีนัยสำคัญ