การศึกษาถึงความเป็นไปได้ของโครงการการให้บริการการล้างไตทางช่องท้องด้วยเครื่องอัตโนมัติและน้ำยาไอโคเด็กซตรินสำหรับผู้ป่วยไตวายเรื้อรังระยะสุดท้ายผู้ใหญ่ที่มีภาวะน้ำและเกลือโซเดียมเกินในระบบหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ (ปีที่ 3)

Abstract

ปัจจุบัน การรักษาด้วยน้ำยา icodextrin และการล้างไตทางช่องท้องด้วยเครื่องอัตโนมัติ (automated PD, APD) ยังมีราคาแพงมาก การศึกษานี้ ต้องการศึกษาความเป็นได้ของการให้สิทธิประโยชน์การรักษา PD ด้วยน้ำยา icodextrin (CAPD with icodextrin) และ APD เฉพาะในเวลากลางคืน (night time intermittent PD) แก่ผู้ป่วย PD ผู้ใหญ่ในระบบหลักประกันสุขภาพแห่งชาติที่มีภาวะน้ำและเกลือโซเดียมเกินในร่างกาย โดยการวิเคราะห์ต้นทุนอรรถประโยชน์ (cost utility analysis, CUA) ของการรักษาทั้งสองวิธีดังกล่าวข้างต้นเปรียบเทียบกับการบำบัดทดแทนไตด้วยวิธี CAPD แบบใช้น้ำยากลูโคสทั้งหมด วิธีดำเนินการวิจัย ใช้รูปแบบการศึกษาแบบ stratified block randomization แบ่งผู้ป่วยออกเป็นสามกลุ่ม ได้แก่ ผู้ป่วยกลุ่ม CAPD, CAPD with icodextrin และ APD เพื่อศึกษาผลลัพธ์ทางคลินิกแล้วนำไปใช้ในการวิเคราะห์ต้นทุนอรรถประโยชน์ โดยคำนวณขนาดตัวอย่างจากการใช้ข้อมูลด้านคุณภาพชีวิต KDQOL-36 จากการศึกษาที่ผ่านมา ได้กลุ่มละ 60 ราย รวม 180 ราย ใน 16 โรงพยาบาล ทุกภาคทั่วประเทศ ซึ่งแต่ละโรงพยาบาลจะมีผู้ป่วยโรงพยาบาล 12 ราย กลุ่มละ 4 ราย (ยกเว้นมีสองโรงพยาบาลที่มีผู้ป่วยโรงพยาบาลละ 6 ราย) และตรวจติดตามผู้ป่วยทุกสองเดือนในส่วนของความดันเลือด ระดับเกลือแร่ต่าง ๆ ระดับฮีโมโกลบินและไขมันในเลือด ความเพียงพอของการล้างไตและการขจัดของสารต่าง ๆ ผ่านทางการล้างไตทางช่องท้อง อัตราการรอดชีวิต การติดเชื้อที่เยื่อบุช่องท้อง การเปลี่ยนแปลงของเยื่อบุช่องท้อง จำนวนและชนิดยาที่ใช้ คุณภาพชีวิต EQ-5D-5L และ KDQOL-36 ไทย การศึกษานี้ใช้แบบจำลอง Markov model ในการประเมินต้นทุนอรรถประโยชน์ ตัวแปรที่ใช้ในแบบจำลอง ได้แก่ ตัวแปรด้านคลินิก และ transitional probability ได้จากข้อมูลที่เกิดขึ้นใน 16 โรงพยาบาล ข้อมูลต้นทุนทางตรงที่เกี่ยวกับการแพทย์ได้จากข้อมูลค่าใช้จ่ายจริงที่เกิดจากฐานข้อมูลของโรงพยาบาล ในส่วนของข้อมูลค่าอรรถประโยชน์ และต้นทุนทางตรงที่ไม่เกี่ยวกับทางการแพทย์ได้จากการสัมภาษณ์ผู้ป่วย สำหรับค่าอรรถประโยชน์วัดโดยใช้เครื่องมือ EQ-5D-5L การวิเคราะห์ต้นทุนอรรถประโยชน์ศึกษาในมุมมองของรัฐบาลและทางสังคม กำหนดกรอบระยะเวลาในการศึกษาคือตลอดช่วงชีวิตของผู้ป่วย และมีการใช้อัตราลดร้อยละ 3 ผลการศึกษาพบว่า ต้นทุนรวมตลอดชีพของ CAPD with icodextrin, APD และ CAPD ในมุมมองของรัฐบาลเท่ากับ 2,636,565 2,008,802 และ 1,804,929 บาท โดยมีปีสุขภาวะเท่ากับ 3.80 2.54 และ 2.76 QALYs ตามลำดับ และในมุมมองทางสังคมพบว่า ต้นทุนรวมตลอดชีพของ CAPD with icodextrin, APD และ CAPD เท่ากับ 3,429,977 2,623,402 และ 2,487,161 บาท และมีปีสุขภาวะเท่ากับ 3.80 2.54 และ 2.76 QALYs ตามลำดับ ในมุมมองของรัฐบาลและมุมมองทางสังคม พบว่า เมื่อเทียบกับ CAPD อัตราส่วนต้นทุนประสิทธิผลส่วนเพิ่มของ CAPD with icodextrin เท่ากับ 801,315 และ 908,440 บาทต่อปีสุขภาวะที่เพิ่มขึ้น และอัตราส่วนต้นทุนประสิทธิผลส่วนเพิ่มของ APD พบว่า มีค่าติดลบ เนื่องจากก่อให้เกิดต้นทุนรวมที่เพิ่มขึ้นแต่ปีสุขภาวะลดลง นอกจากนี้ หากพิจารณาตามเกณฑ์ความคุ้มค่าทางเศรษฐศาสตร์ของประเทศไทยเท่ากับ 160,000 บาทต่อปีสุขภาวะที่เพิ่มขึ้น ในมุมมองทางสังคม CAPD จะเป็นทางเลือกที่มีโอกาสคุ้มค่าเท่ากับร้อยละ 90 โดยผลที่ได้ดังกล่าวจะเป็นข้อมูลส่วนหนึ่งที่ช่วยกำหนดแนวทางการรักษาผู้ป่วยไตวายเรื้อรังระยะสุดท้ายที่ล้างไตผ่านหน้าท้องภายใต้ความสามารถในการจ่ายได้ในมุมมองเชิงสังคมต่อไป