การประเมินโอกาสการเสียชีวิตของคนไข้โรคเมลิออยโดซิสจากพันธุกรรมของเชื้อ

Abstract

โรคเมลิออยโดซิส เป็นโรคติดเชื้อร้ายแรง พบได้บ่อยในพื้นที่เขตร้อน โดยเฉพาะในกลุ่มประชากรที่ยากจนและขาดโอกาส แต่กลับไม่ได้รับความสนใจหรือทรัพยากรในการป้องกันและรักษาเท่าที่ควร (Neglected Tropical Disease) โรคเมลิออยโดซิสเกิดจากแบคทีเรียในสิ่งแวดล้อมชื่อ Burkholderia pseudomallei การศึกษาด้านภูมิคุ้มกันวิทยาพบว่า คนที่อาศัยอยู่ในพื้นที่ระบาด เช่น ภาคตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศไทย มีโอกาสสัมผัสเชื้อโรคบ่อยครั้ง แต่ไม่ได้หมายความว่าทุกครั้งที่สัมผัสจะทำให้เกิดโรค และหากเกิดโรคขึ้น ลักษณะของโรคจะแตกต่างกันไป ทั้งในแง่ของอาการและความรุนแรง เราตั้งสมมติฐานว่าปัจจัยทางพันธุกรรมทั้งในแบคทีเรียและคนไข้ อาจเป็นสาเหตุของความหลากหลายในลักษณะโรคนี้ โดยเราได้ใช้ฐานข้อมูลที่ครอบคลุมจากโครงการ BurkHostGEN ซึ่งได้รับทุนสนับสนุนจาก Wellcome Trust เพื่อหาโครงสร้างประชากรเชื้อ B. pseudomallei ที่ก่อโรคในภาคตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศไทย พร้อมทั้งข้อมูลการเสียชีวิตของคนไข้ที่ได้รับเชื้อเหล่านี้ ในช่วงปี ค.ศ. 2023-2024 เราได้ทำการวิเคราะห์โครงสร้างประชากรของแบคทีเรียจากฐานข้อมูลนี้ โดยการวิเคราะห์ประชากรแบคทีเรียพบว่า B. pseudomallei ในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ มีสายพันธุ์หลักอยู่สามสายพันธุ์ โดยสองในสามสายพันธุ์มีความสามารถในการทนต่อสภาวะแวดล้อมได้เป็นเวลานาน ซึ่งเพิ่มโอกาสที่เชื้อสายพันธุ์ดังกล่าวจะก่อโรค ผลการศึกษานี้ได้รับการตีพิมพ์แล้ว เราได้ดำเนินการศึกษาความสัมพันธ์ทางพันธุกรรมของแบคทีเรียทั่วทั้งจีโนม (Genome-wide Association Study ; GWAS) เพื่อค้นหาความแตกต่างทางพันธุกรรมที่เกี่ยวข้องกับอัตราการเสียชีวิตภายใน 28 วันหลังติดเชื้อ ผลการศึกษาพบว่าชุดยีนขนส่งไอออนโลหะ (BPSL1952-BPSL1953) มีความสัมพันธ์อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ คลัสเตอร์ยีนนี้อาจช่วยให้แบคทีเรียสามารถดูดซับไอออนโลหะได้ในสภาพแวดล้อมที่มีข้อจำกัด เช่น ในระหว่างการอยู่รอดภายในเซลล์ผู้ป่วยซึ่งช่วยเสริมความสามารถในการอยู่อาศัยภายในเซลล์และก่อให้เกิดการติดเชื้อในระบบทั่วร่างกาย ส่งผลให้อัตราการเสียชีวิตของผู้ป่วยสูงขึ้น