สถานภาพและบทบาทการส่งเสริมสุขภาพของภาคประชาชน

Abstract

การศึกษาเรื่องสถานภาพและบทบาทการส่งเสริมสุขภาพของภาคประชาชน มุ่งเน้นการศึกษาและการวิเคราะห์สถานการณ์ปัจจุบันของการส่งเสริมสุขภาพในภาคประชาชน มีวัตถุประสงค์คือ (1) เพื่อศึกษาสถานการณ์ปัจจุบันของการส่งเสริมสุขภาพของประชาชนไทย (2) เพื่อศึกษาบทบาทและพัฒนาการด้านส่งเสริมสุขภาพของภาคประชาชน ตลอดจนความสัมพันธ์ระหว่างภาคประชาชน ภาครัฐและภาคเอกชน (3) เพื่อวิเคราะห์และหาข้อเสนอแนะเชิงนโยบายในการสนับสนุนการส่งเสริมสุขภาพในภาคประชาชน วิธีการศึกษาประกอบด้วย 3 วิธี คือ วิธีการทบทวนวรรณกรรม วิธีการสัมภาษณ์เชิงลึก และวิธีการสัมภาษณ์แบบไม่เป็นทางการ ผลการศึกษาพบว่า ประชาชนไทยมีอายุคาดเฉลี่ยเมื่อแรกเกิดเพิ่มขึ้น และประชาชนไทยกำลังเผชิญหน้ากับโรคติดต่อและโรคไม่ติดต่อ ลีลาชีวิตของคนไทยมีการเปลี่ยนแปลงมากขึ้น ประชาชนไทยบริโภคอาหารไทย แต่มีการบริโภคไขมันเพิ่มขึ้นและเส้นใยน้อยลง กิจกรรมในชีวิตประจำวันของคนไทยคือ ทำงานวันละ 8-9 ชั่วโมง นอนวันละ 6-8 ชั่วโมง วิธีการพักผ่อนคือ การชมโทรทัศน์ คนไทยมีการออกกำลังกายน้อย บางส่วนยังคงสูบบุหรี่และดื่มเครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล์ และคนไทยยังมีพฤติกรรมการใช้ยาด้วยตนเอง ในลักษณะมากเกินจำเป็นและไม่เหมาะสม และในปัจจุบัน ประชาชนไทยมีความเครียดสูงขึ้น และยังขาดทักษะการเผชิญสถานการณ์และปัญหาชีวิตในสังคมแบบสมัยใหม่ และยังพบว่าประชาชนไทยให้ความสนใจสุขภาพเมื่อมีความเจ็บป่วยเกิดขึ้น เมื่อพิจารณาด้านสิ่งแวดล้อมพบว่า สิ่งแวดล้อมด้านสังคมและด้านกายภาพส่งผลต่อสุขภาพของคนไทยมากขึ้น สำหรับการส่งเสริมสุขภาพของชุมชน ภาครัฐมีนโยบายส่งเสริมให้ชุมชนมีส่วนร่วมและพัฒนาด้านสาธารณสุขมากกว่าสองทศวรรษ แต่เป็นการชักชวนให้มีส่วนร่วมตามการชี้นำของบุคลากรสาธารณสุข อย่างไรก็ตาม องค์กรพัฒนาภาคเอกชน และองค์กรภาครัฐบางแห่งได้มีบทบาทส่งเสริมให้ชุมชนเป็นผู้ริเริ่ม ตัดสินใจ ควบคุมและพัฒนาด้านสาธารณสุขของชุมชน และยังมีองค์กรชุมชนที่เคลื่อนไหวด้านการส่งเสริมสุขภาพอีกด้วย จากการศึกษาครั้งนี้ มีข้อเสนอแนะเชิงนโยบาย คือ (1) กระทรวงสาธารณสุขควรเพิ่มศักยภาพด้านสุขภาพของประชาชนไทยให้มากขึ้น โดยอาศัยวิธีการที่หลากหลายและสอดคล้องกับสถานการณ์ชีวิตของประชาชนไทยให้มากขึ้น (2) กระทรวงสาธารณสุขควรส่งเสริมให้องค์กร/กลุ่มภายในชุมชนริเริ่ม ตัดสินใจ และพัฒนาสุขภาพของชุมชนอย่างต่อเนื่องและอย่างยั่งยืน (3) กระทรวงสาธารณสุขควรส่งเสริมให้บุคลากรสาธารณสุขมีทักษะการเพิ่มความสามารถ ทักษะการไกล่เกลี่ย และทักษะการชี้แนะทางสาธารณะในกระบวนการส่งเสริมสุขภาพ (4) กระทรวงสาธารณสุขควรจัดทำแผนแม่บทระยะยาวด้านส่งเสริมสุขภาพ ภายใต้ความร่วมมือแบบหลายภาคี