ประสิทธิผลของวัคซีนโควิด-19 ในประเทศไทย: การศึกษาในสถานการณ์จริง (ปีที่ 2)

Abstract

งานวิจัยนี้เป็นการศึกษา Test Negative Case Control Study เพื่อประเมินประสิทธิผลของสูตรวัคซีนต่างๆ สำหรับป้องกันการติดเชื้อโควิด-19 และโรคโควิด-19 ที่รุนแรง โดยคัดเลือกผู้เข้าเกณฑ์การสอบสวนการติดเชื้อ (Patient Under Investigation, PUI) ที่มีอายุตั้งแต่ 5 ปี ที่รับการตรวจจมูกด้วย RT-PCR เพื่อวินิจฉัยการติดเชื้อโควิด-19 ทุกราย จำนวน 8,600 ราย ซึ่งรับการตรวจที่โรงพยาบาลธรรมศาสตร์เฉลิมพระเกียรติ ตั้งแต่เดือนมกราคม ถึง เดือนมิถุนายน พ.ศ. 2565 เข้าร่วมโครงการวิจัยตรงกับช่วงการระบาดด้วยสายพันธุ์หลักโอมิครอนของประเทศ มีผู้ติดเชื้อโควิด-19 จำนวน 3,546 ราย ผลการศึกษาพบว่า ความรุนแรงของโรคโควิด-19 ลดลงเมื่อเปรียบเทียบกับช่วงการระบาดด้วยสายพันธุ์หลักเดลต้า ประสิทธิผลของวัคซีนในการป้องกันการติดเชื้อโควิด-19 แปรผันตามจำนวนเข็มของวัคซีนที่ได้รับ การได้รับวัคซีน 4 เข็ม (วัคซีนกระตุ้น 2 เข็ม) มีประสิทธิผลสูงสุดในการป้องกันการติดเชื้อแต่ได้เพียงปานกลาง การได้รับวัคซีน 3-4 เข็ม หรือได้รับวัคซีนเข็มกระตุ้น 1-2 เข็ม มีประสิทธิผลในการป้องกันโรคที่มีความรุนแรงได้ดีใกล้เคียงกันและประสิทธิผลจะอยู่คงทน (Sustainability) กว่าการได้รับวัคซีนเพียง 2 เข็ม ผลการศึกษาปัจจัยที่ช่วยป้องกันการติดเชื้อโควิด-19 ที่มีนัยสำคัญทางสถิติ คือ จำนวนเข็มของวัคซีนที่ได้รับ เพศหญิง เป็นบุคลากรการแพทย์ และปัจจัยเสี่ยงของการติดเชื้อโควิด-19 ที่มีนัยสำคัญทางสถิติ คือ สูงอายุ มีโรคเรื้อรังอย่างน้อย 1 โรค และมีสมาชิกในครอบครัวติดเชื้อ สำหรับปัจจัยเสี่ยงของการติดเชื้อโควิด-19 ที่รุนแรงที่มีนัยสำคัญทางสถิติ คือ พบว่าการไม่ได้รับวัคซีนครบ 2 เข็ม มีโรคเรื้อรังอย่างน้อย 1 โรค และสูงอายุ ภาวะลองโควิดภายหลังการติดเชื้อโควิด-19 เป็นเวลา 6 เดือน เป็นกลุ่มอาการผิดปกติที่พบได้บ่อย ทำให้มีอาการต่างๆ ได้หลายระบบของร่างกาย โดยอาการอ่อนแรงและอาการทางระบบประสาทเป็นอาการที่พบบ่อยที่สุด ปัจจัยเสี่ยงของภาวะลองโควิดที่มีนัยสำคัญทางสถิติ คือ เพศหญิง มีอาการไอในช่วงติดเชื้อ และติดเชื้อโควิด-19 ที่มีความรุนแรง ดังนั้น ในสถานการณ์การระบาดด้วยสายพันธุ์หลักโอมิครอน คณะผู้วิจัยเสนอให้ โปรแกรมการฉีดวัคซีนระดับชาติ (Massive Vaccination Program) ควรมุ่งเน้นไปที่การลดความรุนแรงของโรคโควิด-19 โดยให้การฉีดวัคซีนเข็มกระตุ้นอย่างน้อย 1 เข็ม ด้วยวัคซีนประเภท Viral Vector Vaccine หรือ mRNA Vaccine ถึงแม้จะเป็นประเภทวัคซีนที่ต่างจากวัคซีนหลัก 2 เข็มแรกที่ได้รับที่เป็นวัคซีนเชื้อตาย ก็ได้ผลดีมีประสิทธิภาพสูง