การสังเคราะห์องค์ความรู้และกลไกการปฏิบัติงานเพื่อพัฒนาระบบการดูแลผู้ป่วยเอดส์ที่บ้านโดยครอบครัวและชุมชนภายใต้บริบทสังคม วัฒนธรรมภาคกลาง

Abstract

การศึกษานี้ เป็นการสังเคราะห์องค์ความรู้ และบทเรียนจากเอกสารทางวิชาการ งานวิจัย การปฏิบัติงานขององค์กรพัฒนาเอกชนด้านเอดส์ ตลอดจนการเก็บข้อมูลเพิ่มเติมภาคสนามโดย ผู้วิจัย ผลการศึกษาพบว่า การศึกษาเกี่ยวกับการดูแลผู้ติดเชื้อ/ผู้ป่วยเอดส์ที่บ้าน โดยครอบครัวและชุมชนในภาคกลาง มีน้อยมาก อีกทั้งยังขาดการศึกษาที่เจาะลึกถึงความต้องการของผู้ติดเชื้อ/ผู้ป่วยเอดส์และครอบครัว รวมทั้งชุมชน ในด้านความรู้ข้อมูลข่าวสาร วิธีการดูแลและปฏิบัติตนที่ปฏิบัติได้จริงในชีวิตประจำวัน เพื่อให้สามารถอยู่ร่วมกันได้อย่างปกติสุข การดูแลผู้ติดเชื้อ/ผู้ป่วยเอดส์ที่บ้าน โดยครอบครัวและชุมชนในภาคกลาง พบว่ามีการดูแลที่บ้านเป็นรูปแบบหลัก การดูแลโดยโรงพยาบาลของรัฐ และสถานพยาบาลรูปแบบอื่น จะเป็นที่พึ่งพิงในระยะวิกฤตหรือระยะสุดท้ายที่เกินกำลังของครอบครัวจะดูแลได้ ส่วนการดูแลโดยองค์กรพัฒนาเอกชนด้านเอดส์ หรือ ชมรม/กลุ่มผู้ติดเชื้อซึ่งเป็นกลุ่มเพื่อนช่วยเพื่อน (Self - Help Group) เป็นที่ต้องการและพอใจ ซึ่งสะท้อนให้เห็นถึงการคลี่คลายของการยอมรับและปฏิกิริยาของสังคมเชิงลบต่อผู้ติดเชื้อและผู้ป่วยเอดส์ของชุมชนในภาคกลางที่ต่างจากภาคเหนืออย่างเห็นได้ชัดเจน ทั้งนี้เพราะว่าวัฒนธรรมชุมชนภาคกลางเป็นวัฒนธรรมแบบทุนนิยมที่เน้นความเป็นปัจเจกชน ปกป้องสิทธิประโยชน์ของตนเอง พร้อมกับจำกัดขอบเขตของเครือข่ายทางสังคมด้วยความจำเป็นทางเศรษฐกิจ ยุทธศาสตร์เพื่อพัฒนาระบบการดูแลผู้ติดเชื้อ/ผู้ป่วยเอดส์ที่บ้านโดยครอบครัวและชุมชนในภาคกลาง คือ 1) ฟื้นฟูสาระวัฒนธรรมไทยที่ดีงามร่วมกับการสร้างวัฒนธรรมชุมชนที่เอื้ออาทรซึ่งกันและกัน เพื่อส่งเสริมและสนับสนุนการดูแลผู้ป่วยที่บ้านและชุมชน ด้วยแนวคิดที่ว่า “ต้องหยุด เอดส์ด้วยการดูแลผู้ป่วยเอดส์” 2) พัฒนาศักยภาพความเข้มแข็งขององค์กรชุมชน กลุ่มเพื่อนช่วยเพื่อน กลุ่มอาสาสมัคร เพื่อสนับสนุนผู้ป่วย HIV/AIDS ให้สามารถเข้าถึงแหล่งบริการสุขภาพที่มีคุณภาพดีขึ้น ตลอดจน สวัสดิการสังคม จากทั้งภาครัฐและเอกชน 3) ปฏิรูปและพัฒนา บริการการให้คำปรึกษา ,การให้สุขศึกษารายบุคคล และสาธารณะโดยผ่านสื่อมวลชน ทั้งในส่วนของเนื้อหาสาระและเทคนิควิธีการ เพื่อให้สามารถเผยแพร่ข่าวสารใหม่ๆ เกี่ยวกับ AIDS และช่วยสร้างสัมพันธภาพที่ดีระหว่างผู้ป่วย HIV/AIDS กับครอบครัวและ ชุมชน 4) กำแพงค่านิยมที่รังเกียจเอดส์ของชุมชนควรสลายลงด้วยการรณรงค์ระดับชาติที่ว่า “อยู่ร่วมกับเอดส์ได้ ชุมชน/สังคมจึงอยู่รอด” เพื่อสนับสนุนให้ผู้ติดเชื้อ HIV/ผู้ป่วยเอดส์ มีชีวิตอย่างสมศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์ 5) เสริมสร้างความเข้มแข็งในการร่วมมือระหว่างภาคีทุกฝ่ายเพื่อปรับปรุงประสิทธิภาพของระบบสุขภาพโดยรวม