วิสัยทัศน์การปฏิรูประบบสุขภาพจากมุมมองกลุ่มผู้นำประเทศด้านการพัฒนาสังคม

Abstract

การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์สำคัญเพื่อสังเคราะห์วิสัยทัศน์ ปรัชญาและแนวความคิดรากฐานของการปฏิรูประบบสุขภาพสำหรับประเทศไทย และเพื่อจุดประเด็นทางสังคมให้การปฏิรูประบบสุขภาพเป็นที่วิพากษ์วิจารณ์และติดตามในลักษณะประเด็นสาธารณสุข โดยใช้ระเบียบวิธีวิจัยเชิงคุณภาพ สัมภาษณ์เชิงลึกกลุ่มตัวอย่างที่ประกอบด้วยผู้นำด้านความคิดในการพัฒนาสังคมกลุ่มต่างๆ ซึ่งประกอบด้วยนักการเมือง 3 ท่าน กลุ่มนักวิชาการ 5 ท่าน กลุ่มผู้นำสังคมของกลุ่มคนหรือชุมชน 4 ท่าน กลุ่มนักธุรกิจ 2 ท่าน และกลุ่มสื่อมวลชน 1 ท่าน ทั้งนี้โดยดำเนินการสัมภาษณ์ระหว่างเดือนสิงหาคม พ.ศ. 2542 ถึง กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2543 โดยมีวีดีทัศน์ชุดหนึ่งฉายให้ผู้ให้สัมภาษณ์ชมก่อน เป็นการนำเข้าสู่การสัมภาษณ์ซึ่งมีแนวคำถามกำหนดไว้ล่วงหน้า ผลการศึกษาพบว่าปัญหาและความเปลี่ยนแปลงในระบบสุขภาพเป็นสิ่งที่ซับซ้อน ความไม่รู้ของประชาชนนับว่าเป็นรากเหง้าที่สำคัญของปัญหาในระบบสุขภาพ นำไปสู่วิถีชีวิตและการปฏิบัติที่ไม่เหมาะสม ต่อไปสู่ความเจ็บป่วยที่ไม่จำเป็น ซึ่งซ้ำเติมโดยปัญหาในระบบบริการและการขาดหลักประกันสุขภาพ ในขณะที่กลุ่มผู้นำมองว่าระบบสุขภาพที่พึงปรารถนามีองค์ประกอบที่สำคัญมาจากศักยภาพของคนที่มีความรู้ มีจิตใจที่ดีพร้อมด้วยคุณธรรม มีทักษะการใช้ชีวิตร่วมกับผู้อื่น มีการรวมตัวเป็นกลุ่มก้อนก่อเกิดชุมชนที่เข้มแข็ง รู้จักการประสานประโยชน์เพื่อส่วนร่วม มีแนวคิดเชิงป้องกันและตระหนักถึงความสำคัญของสุขภาพของตนเอง นอกจากนี้ยังต้องมีระบบที่เอื้ออำนวยอันมาจากแนวคิดพื้นฐานของสังคม กลไกทางการเมืองที่ดี และการกำหนดนโยบายที่มุ่งสู่การสร้างเสริมสุขภาพของคนในสังคม เปิดโอกาสให้คนมีส่วนร่วมและเสริมศักยภาพในการดูแลตนเอง โดยมีรัฐเป็นผู้คอยให้ความช่วยเหลือสนับสนุนเมื่อถึงคราวจำเป็นอย่างมีประสิทธิภาพ มีคุณภาพ มีความเสมอภาคและตอบสนองตรงความต้องการของสังคม การปฏิรูประบบสุขภาพจึงต้องอาศัยวิสัยทัศน์ที่มองระบบสุขภาพอย่างเป็นระบบที่ระดับต่างๆ ตั้งแต่ระดับนโยบาย ระบบ องค์กร และปัจเจก ซึ่งจำเป็นอย่างยิ่งที่จะต้องให้การปฏิรูประบบสุขภาพเป็นเป้าหมายในระดับชาติ มีนโยบายการพัฒนาที่คำนึงถึงสุขภาพ การเสริมพลังแก่สาธารณะ การมีหลักประกันทางสุขภาพ การกระจายอำนาจ การวางระเบียบข้อบังคับและมาตรฐานที่เหมาะสม ประชาชนมีความเข้มแข็ง มีภาคบริการที่มีลูกค้าเป็นศูนย์กลาง โดยมีรัฐบาลอยู่ในฐานะผู้สนับสนุนและกำกับดูแล มีผู้ให้บริการที่มีความรู้คู่คุณธรรม และมีผู้บริโภคที่มีความตระหนักในเรื่องสุขภาพ