บทคัดย่อ
รายงานผลโครงการวิจัยกองทุนออมทรัพย์ตำบลคลองเปรียะ กับการจัดสวัสดิการเพื่อสุขภาพกองทุนออมทรัพย์คลองเปรียะ กองทุนของชาวคลองเปรียะ โดยชาวคลองเปรียะ และเพื่อชาวคลองเปรียะ ได้ดำเนินกิจการออมทรัพย์อย่างต่อเนื่องมาตั้งแต่ 1 เมษายน 2523 ภายใต้การสนับสนุนของกรมพัฒนาชุมชน โดยมีสมาชิกเริ่มแรก 51 คนจาก 10 หมู่บ้าน มีเงินสัจจะ(เงินออมรายเดือน ๆ ละเท่า ๆ กัน)เดือนละ 2,850 บาท ไปฝากธนาคารและถ้าสมาชิกจะกู้ให้กู้จากธนาคาร โดยมีกองทุนค้ำประกัน จึงมีเงินปันผลเพียงร้อยละ 2 ในปีแรก ทำให้สมาชิกลาออกไป 24 คน กรรมการกองทุนออมทรัพย์จึงปรับเปลี่ยนระบบ โดยนำเงินสัจจะมาให้สมาชิกกู้ไปลงทุนด้านอาชีพและพัฒนาคุณภาพชีวิต ทำให้สมาชิกค่อย ๆ เพิ่มขึ้นจนถึง 31 มีนาคม 2541 รวมเวลา 18 ปี มีสมาชิกรวม 3,790 คน ระดมเงินออมได้มากถึง 51 ล้านบาทเศษ พร้อมเงินสัจจะที่เพิ่มขึ้นในปี 2540 ถึงเดือนละ 960,608 บาท สามารถจ่ายเงินปันผลแก่สมาชิกได้ถึงร้อยละ 13 สำหรับเงินฝากครบปี และร้อยละ 7 สำหรับเงินสัจจะ ด้วยอัตราดอกเบี้ยเงินกู้ ร้อยละ 1.2 ต่อเดือน มีระบบตรวจสอบทุกระดับอย่างแน่นหนาบนความรู้สึกสบาย ๆ ของสมาชิก สมาชิกสามารถกู้เงินในวงเงินออมของตนเอง หากจะกู้เกินวงเงินออมของตนเองต้องมีสมาชิกที่มีวงเงินออมเหลืออยู่มา ค้ำประกัน รวมทั้งระบบให้กรรมการหมู่บ้านและชุมชนเป็นผู้ค้ำประกัน ตลอด 18 ปีที่ผ่านมาจึงไม่มีหนี้เสีย และมีหนี้ที่มีปัญหาเพียง 5 ราย แต่ติดตามหนี้คืนได้ทุกราย กองทุนออมทรัพย์มีกำไรถึง 7 ล้านบาทเศษต่อปี ซึ่งนอกจากนำมาปันผลและตอบแทนกรรมการแล้วยังสามารถนำเงินกำไรไปช่วยงานฌาปนกิจสงเคราะห์ของสมาชิก อุดหนุนกองทุนบรรเทาสาธารณภัย และจัดสวัสดิการช่วยค่ารักษาพยาบาลของสมาชิกจาก ร้อยละ 30 ในปี 2537 แล้วเพิ่มขึ้นปีละ ร้อยละ 10 และจะช่วยค่ารักษาพยาบาลครบ ร้อยละ 10 ในปี 2544 โดยจะช่วยค่ารักษาพยาบาลแบบค่อยเป็นค่อยไป จากเล็กไปหาใหญ่ และดำเนินการในรูปแบบของกองทุน ซึ่งเน้นใช้ดอกผลแต่ไม่ใช้เงินต้น โดยใช้ดอกผลไปรวมกับเงินอุดหนุนที่ได้รับจัดสรรจากกองทุนออมทรัพย์ในแต่ละปี ซึ่งจะจ่ายเฉพาะใบเสร็จหรือสำเนาใบเสร็จจากโรงพยาบาลของรัฐ จ่ายเฉพาะผู้ที่ฝากเงินสัจจะตั้งแต่ 10 เดือนขึ้นไป รวมทั้งดอกผลของกองทุนสวัสดิการรวมกับเงินอุดหนุนจากกองทุนออมทรัพย ์ต้องไม่ เกินเพดานที่กำหนดไว้ในการช่วยเหลือสมาชิกในปีนั้น ๆ หากยอดเงินรวมของค่ารักษาพยาบาลเกินจะปรับลดร้อยละของการช่วยเหลือสมาชิกลง หากยอดเงินรวมของค่ารักษาพยาบาลเหลือจะสมทบเข้ากับกองทุนสวัสดิการช่วยเหลือ ค่ารักษาพยาบาล ทำให้กองทุนสวัสดิการมีเงินทุนสะสมเพิ่มขึ้นจาก 73,300 บาท ในปี 2537 เป็น 541,200 บาทในปี 2540 และมีแนวโน้มจะโตขึ้นเรื่อย ๆ จนสามารถเลี้ยงตัวเองได้ในอนาคต บทเรียนกองทุนออมทรัพย์ตำบลคลองเปรียะ ได้ให้สิ่งดี ๆ มากมายแก่สังคมไทยทั้งในเรื่องของการพัฒนาศักยภาพของมนุษย์ การพัฒนาความเข้มแข็งขององค์กรชุมชน การจัดกระบวนการเรียนรู้ และการบริหารจัดการ อันนำไปสู่การพึ่งตนเองและพึ่งพากันเองของมวลสมาชิก ก่อให้เกิดกองทุนออมทรัพย์ที่เข้มแข็งเปรียบเสมือนกอไผ่ที่สมบูรณ์ ย่อมสามารถแตกหน่อเป็นหน่อไผ่ที่ดีที่เปรียบเสมือนกองทุนสวัสดิการช่วยเหลือ ค่ารักษาพยาบาลที่มิได้มองการพัฒนาแต่เพียงมูลค่าเงินเท่านั้น หากได้สร้างระบบคุณค่าในการดูแลสุขภาพของคนทั้งตำบลที่ยึกถือมิติทางสังคมและวัฒนธรรมร่วมด้วย ซึ่งก่อให้เกิดความสุข และความภาคภูมิใจอย่างยั่งยืนสืบไป
