ประชาสังคมไทยกับกระบวนการปฏิรูประบบสุขภาพ : พัฒนาการของทุนทางสังคมเพื่อการสร้างสังคมแห่งสุขภาวะ

Abstract

แนวคิดและกระบวนการปฏิรูประบบสุขภาพในสังคมไทย ทําให้เกิดกระบวนทัศน์ใหม่ต่อการจัดการและดําเนินการในการสาธารณสุข ที่จะต้องคิดถึงสุขภาพในมิติใหม่ ที่เป็นทั้งเรื่องกาย จิตใจ สังคม และ จิตวิญญาณ/ปัญญา และเน้นไปที่การสร้างสุขภาพด้วยการมีส่วนร่วมจากภาคส่วนต่างๆ ทั้งในและนอกระบบสาธารณสุขในปัจจุบัน จากหลักการและแนวคิดดังกล่าว ทําให้กระบวนการปฏิรูประบบสุขภาพเริ่มต้นด้วยกระบวนการมีส่วนร่วมจากผู้เกี่ยวข้องหลายส่วน ทั้งผู้เชี่ยวชาญทางการแพทย์ สาธารณสุข นักวิชาการ ข้าราชการ นักการเมือง สถาบันเอกชน และองค์กรภาคประชาชน หรือประชาสังคม ซึ่งร่วมดําเนินการทั้งในการยกร่างกรอบความคิดของการปฏิรูป การร่างพระราชบัญญัติสุขภาพแห่งชาติ การสร้างภาคีเครือข่ายทั่วประเทศเพื่อผลักดันร่างพระราชบัญญัติให้เกิดเป็นธรรมนูญสุขภาพแก่คนไทย และเพื่อการสร้างสุขภาวะในสังคมโดยรวม ประชาสังคมเป็นทุนทางสังคมหนึ่ง ที่สําคัญต่อการขับเคลื่อนกระบวนการปฏิรูป ซึ่งงานเขียนฉบับนี้พยายามสังเคราะห์ปรากฏการณ์ของการมีส่วนร่วมในเฉพาะภาคประชาสังคมในกระบวนการปฏิรูประบบสุขภาพ และเปิดประเด็นสําคัญ เฉพาะส่วนที่จะมีประโยชน์ต่อการวาง พันธกิจและวิสัยทัศน์สําหรับการจัดการองค์ความรู้วิจัย และ/หรือ จัดระบบสุขภาพที่พึงประสงค์ในอนาคต ข้อเขียนนี้คงมิอาจจะเป็นข้อสรุปหรือยุติปัญหาข้อถกเถียงทางวิชาการหรือทางทฤษฎีของการมีส่วนร่วม หรือ ทฤษฎีประชาสังคมแต่อย่างใด ข้อเขียนนี้เป็นเพียงการเสนอแนวทางให้เห็นบริบทของการเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้น มุมมองที่สะท้อนการวางระบบปฏิรูปตามหลักการของการปฏิรูประบบสุขภาพ และความคาดหวังที่ภาคประชาสังคมมีต่อระบบสุขภาพที่เขาได้รับทราบ เรียนรู้จากการมีส่วนร่วมในกระบวนการปฏิรูปนี้เท่านั้น