บทคัดย่อ
การศึกษาบทบาทองค์การบริหารส่วนตำบล (อบต.)ต่อการพัฒนางานสาธารณสุข ระดับตำบล จังหวัดลพบุรีองค์การบริหารส่วนตำบล (อบต.) มีบทบาทที่สำคัญในการพัฒนาและแก้ไขปัญหาต่าง ๆ ระดับตำบล รวมทั้งงานด้านสาธารณสุขและสิ่งแวดล้อม ปี 2539 จังหวัดลพบุรี มี อบต. รวม 48 แห่งใน 7 อำเภอ เพื่อนำร่องให้ได้ข้อมูลสำหรับการวางแผนในการพัฒนาความร่วมมือระหว่าง อบต. กับสถานีอนามัย การศึกษานี้จึงมีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาสถานการณ์ศักยภาพ และข้อจำกัดของ อบต.ที่มีผลต่อการดำเนินงานสาธารณสุข โดยศึกษาในอบต. 7 แห่ง ในอำเภอเมือง และพัฒนานิคม ซึ่งเลือกอย่างเจาะจงโดยใช้วิธีการเก็บข้อมูล โดยการสัมภาษณ์เจาะลึก (Indepth Interview) ตามกรอบประเด็นที่ผู้วิจัยกำหนดในกลุ่มแหล่งข้อมูล 4 กลุ่ม คือ (1)กลุ่มสมาชิก อบต. (2)ตัวแทนประชาชนในหมู่บ้านละ 10 คน (3)กรรมการในคณะทำงานสนับสนุนการปฏิบัติงานการพัฒนาชนบทระดับตำบล (คปต.) และ (4)เจ้าหน้าที่สถานีอนามัยวิเคราะห์โดยใช้สถิติเชิงพรรณาและเชื่อมโยงข้อมูลเชิงคุณภาพ บทบาทและการดำเนินงานด้านสาธารณสุขของ อบต.ทั้ง 7 แห่ง พบว่า อบต.ที่ตั้งในเขตที่เจริญจะมีรายรับสูงกว่า อบต.ในเขตชนบทอย่างชัดเจน อบต.ท่าศาลา อำเภอเมือง เป็น อบต.ระดับ 4 เพียงแห่งเดียวในจังหวัดลพบุรี และมีศักยภาพในการดำเนินงานด้านสาธารณสุขและสิ่งแวดล้อมสูงกว่าอีก 6 อบต. เนื่องจากศักยภาพของสมาชิก อบต. และปลัด อบต.สูงกว่า มีโครงสร้างด้านสาธารณสุขรองรับอย่างชัดเจนและมีงบประมาณเพียงพอ ในการแก้ไขปัญหาต่าง ๆ ของชุมชน ความคาดหวังของเจ้าหน้าที่สาธารณสุขต้องการให้ อบต.แสดงบทบาทด้านสาธารณสุขใน 2 ลักษณะ คือ บทบาทร่วมดำเนินการแก้ปัญหาสาธารณสุขกับสถานีอนามัย และบทบาทในการสนับสนุนทรัพยากรแก่สถานีอนามัย ในการแก้ไขปัญหาสาธารณสุขโดยมีกิจกรรมรูปแบบการประสานงานที่หลากหลายตาม สภาพพื้นที่ ผลการศึกษานี้มีข้อเสนอแนะที่สำคัญต่อการดำเนินงานด้านสาธารณสุขของ อบต. คือ (1)การขยายบทบาทกลุ่ม อสม. ซึ่งเป็นองค์กรชุมชนด้านสาธารณสุขให้ประสานกับ อบต. เพื่อพัฒนากลไกการจัดการแก้ไขปัญหาสาธารณสุข(2)ดำเนินการพัฒนาความรู้ ทักษะ และเทคโนโลยีการจัดการ และการแก้ไขปัญหาสาธารณสุขแก่สมาชิก และ ปลัด อบต.(3)สร้างความร่วมมือในการสำรวจปัญหาสาธารณสุขของชุมชนประจำปีระหว่าง อบต. กับสถานีอนามัยเพื่อเป็นข้อมูลในการวางแผนแก้ไขปัญหาสาธารณสุขต่อไป
