ภาวะเลือดจางและธาลัสซีเมียเทรตในสตรีฝากครรภ์ที่โรงพยาบาลสันป่าตอง จังหวัดเชียงใหม่

Abstract

การศึกษานี้เป็นการศึกษาย้อนหลังเพื่อประเมินความชุกและสาเหตุของภาวะเลือดจางและความสัมพันธ์ของธาลัสซีเมียเทรตกับกาวะเลือดจางในสตรีที่มาฝากครรภ์ครั้งแรกที่โรงพยาบาลสันป่าตอง จังหวัดเชียงใหม่ ในช่วงเดือนตุลาคม 2548 - มีนาคม 2550 จำนวน 470 ราย โดยการเจาะเลือดตรวจความเข้มสีเม็ดเลือดแดง (ฮีโมโกลบิน) ปริมาตรส่วนเม็ดเลือดแดงในเลือด (ฮีมาโทคริต) ปริมาตรเฉลี่ยของเม็ดเลือดแดง (เอมซีวี) การทดสอบความเปราะของเม็ดเลือดแดง (โอเอฟ) และตรวจหาเชื้อซิฟิลิส ไวรัสตับอักเสบบีและการติดเชื้อเอชไอวี รายที่ตรวจพบภาวะเลือดจางได้ให้การรักษาด้วยยาเสริมธาตุเหล็ก.ส่วนรายที่ตรวจคัดกรองพบธาลัสซีเมียเทรตได้ส่งตรวจแยกชนิดฮีโมโกลบินวิธีอีเลคทรอโฟเรสิส ตรวจหาปริมาณฮีโมโกลบินเอทู และตรวจปฏิกิริยาลูกโซ่พอลีย์เมอเรส (พีซีอาร์) เพื่อยืนยันชนิดของธาลัสซีเมียเทรต การศึกษาพบว่าในสตรีมีครรภ์ 470 ราย มีธาลัสซีเมียเทรตและฮีโมโกลบินผิดปรกติ 97 ราย (ร้อยละ 20.7) มีภาวะเลือดจาง 109 ราย (ร้อยละ 23.2) เป็นความชุกภาวะเลือดจางในไตรมาสที่ 1 2 และ 3 ร้อยละ 19.3, 24.5 และ 43.2 ตามลำดับ ในรายที่มีภาวะเลือดจาง 108 ราย พบธาลัสซีเมียเทรตและฮีโมโกลบินผิดปรกติ 50 ราย (ร้อยละ 46.3) และพบภาวะเลือดจางเหตุขาดธาตุเหล็กร้อยละ 40.6 (28/69) ในผู้ที่มีธาลัสซีเมียเทรตมีภาวะเลือดจางร้อยละ 51.5 (50/97) โดยพบว่าราย B-thalassemia trait มีภาวะเลือดจางร้อยละ 70 α-thalassemia-1 trait ร้อยละ 68.7 α-thalassemia-1 and Hb E trait ร้อยละ 40 และราย Hb E tait มีภาวะเลือดจางร้อยละ 28.2 การวิเคราะห์ความสัมพันธ์พบว่ารายที่มีธาลัสซีเมียเทรตโดยรวมมีความสัมพันธ์กับภาวะเลือดจางอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (OR 5.7, 95%CI 3.5-9.3) ค่าพี < 0.00 และเมื่อจำแนกตามชนิดของธาลัสซีเมียเทรตพบว่า α-thalassemia-1 trait กับ β-thalassemia trait มีความสัมพันธ์กับภาวะเลือดจางอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ สรุปว่าสตรีที่ฝากครรภ์ที่โรงพยาบาลสันป่าตอง จังหวัดเชียงใหม่ มีความชุกภาวะเลือดจางร้อยละ 23.2 โดยมีสาเหตุหลักจากธาลัสซีเมียเทรตและฮีโมโกลบินผิดปรกติ และสตรีมีครรภ์ในการศึกษานี้มีความชุกของธาลัสซีเมียเทรตในอัตราที่สูง และ α-thalassemia-1 trait จากการขาดธาตุเหล็ก กับ β-thalassemia trait มีความสัมพันธ์กับภาวะเลือดจาง