ความรู้ เจตคติ และพฤติกรรมการตรวจคัดกรองมะเร็งเต้านม-ทบทวนวรรณกรรม

Abstract

ปัจจุบันมะเร็งเต้านมยังคงเป็นสาเหตุการตายในอันดับต้นๆ ของหลายประเทศ อย่างไรก็ตาม หากตรวจพบมะเร็งตั้งแต่ระยะเริ่มแรก พบว่ามีโอกาสหายและสามารถลดอัตราการตายจากโรคได้ ดังนั้น การตรวจคัดกรองมะเร็งเต้านมจึงเป็นเรื่องสำคัญ การทบทวนวรรณกรรมนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อพฤติกรรมการตรวจคัดกรองมะเร็งเต้านมในประชากรกลุ่มต่างๆ โดยเฉพาะกลุ่มที่พบสัดส่วนการตรวจคัดกรองน้อย โดยปัจจัยที่ศึกษา ได้แก่ ความรู้ เจตคติ และความเชื่อเกี่ยวกับมะเร็งเต้านมและการตรวจคัดกรอง ในการทบทวนวรรณกรรมนี้ ผู้วิจัยได้รวบรวมการศึกษาก่อนหน้าที่เกี่ยวข้องในช่วงระยะเวลา 5 ปี ตั้งแต่เดือนกรกฎาคม 2547-เดือนกรกฎาคม 2552 ทั้งหมด 31 การศึกษา โดยใช้ฐานข้อมูล PubMed ซึ่งเป็นบริการของหอสมุดการแพทย์แห่งชาติ และสถาบันสุขภาพแห่งชาติของประเทศสหรัฐอเมริกา ทั้งนี้รูปแบบการทบทวนวรรณกรรมนั้นได้ประยุกต์ใช้แบบแผนความเชื่อด้านสุขภาพ (Health Belief Model) และความรู้ เจตคติ และพฤติกรรม (Knowledge, Attitudes and Behaviors model) ในการวิเคราะห์เป็นหลัก ผลจากการทบทวนวรรณกรรมพบว่า การศึกษาส่วนใหญ่เป็นการศึกษาที่เกิดขึ้นในประเทศสหรัฐอเมริกา และใช้การศึกษาภาคตัดขวาง ในการศึกษาปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับการตรวจคัดกรองมะเร็งเต้านม โดยพบว่าผู้หญิงร้อยละ 5.3 ถึง 82 ตรวจคัดกรองมะเร็งเต้านมโดยวิธีแมมโมแกรม ส่วนผู้หญิงร้อยละ 6.4 ถึง 83 ตรวจเต้านมด้วยตนเอง และร้อยละ 26 ถึง 61 ตรวจเต้านมโดยแพทย์หรือบุคลากรทางการแพทย์ที่ได้รับการฝึกอบรมด้านการตรวจเต้านม นอกจากนี้ การศึกษายังชี้ให้เห็นว่า ไม่เพียงแต่ความรู้เกี่ยวกับมะเร็งเต้านมเท่านั้นที่เป็นปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อการตรวจคัดกรองมะเร็งเต้านม หากแต่ความเชื่อ เจตคติ ประเพณี และการรับรู้ต่างๆ เกี่ยวกับโรคมะเร็งเต้านมนั้น เป็นปัจจัยที่สำคัญที่มีอิทธิพลไม่ยิ่งหย่อนไปกว่ากันในการตรวจคัดกรองดังกล่าว โดยสรุป การทบทวนวรรณกรรมฉบับนี้ได้ชี้ให้เห็นถึงความสำคัญของปัจจัยด้านต่างๆ ที่ส่งผลต่อพฤติกรรมการตรวจคัดกรองมะเร็งเต้านม ซึ่งเป็นสิ่งจำเป็นที่จะต้องพิจารณาก่อนที่จะทำกิจกรรมรณรงค์การตรวจคัดกรองมะเร็งเต้านม อย่างไรก็ตาม ยังจำเป็นต้องมีการศึกษาวิจัยในเรื่องระดับความรู้เกี่ยวกับมะเร็งเต้านมว่าระดับว่าระดับใดเพียงพอที่จะส่งผลให้เกิดประสิทธิภาพสูงสุดในพฤติกรรมการตรวจคัดกรองต่อไป