ผลจากการควบคุมวัณโรคในกลุ่มประชากรที่มีความเสี่ยงสูงพิเศษต่อการเป็นวัณโรคในภาคเหนือของประเทศไทย : กรณีศึกษาแบบการสังเกต

Abstract

รายงานนี้เสนอข้อมูลจากการทบทวนสถานการณ์วัณโรคในกลุ่มประชากรที่มีความเสี่ยงสูง ต่อการป่วยเป็นวัณโรคและผลของการควบคุมวัณโรคโดยรวมในช่วงเวลาต่างๆ ในพื้นที่ภาคเหนือของประเทศไทย โดยทบทวนและวิเคราะห์ข้อมูลจากรายงานรอบปรกติของผู้ป่วยวัณโรค และรายงานพิเศษสำหรับโครงการควบคุมวัณโรคในกลุ่มผู้ที่มีความเสี่ยงสูงที่จะเป็นวัณโรค จากการศึกษาพบการดื้อยาหลายขนานร้อยละ 30 และ 60 ในพ.ศ. 2546 และพ.ศ. 2547 ตามลำดับ อัตราการรักษาหายในผู้ป่วยกลุ่มนี้น้อยกว่าร้อยละ 60 จากรายงานในพ.ศ. 2547 พบวัณโรคเป็นโรคฉวยโอกาสบ่อยที่สุดในกลุ่มผู้ติดเชื้อเอชไอวีถึงร้อยละ 38.9 ไอโซไนอะซิดป้องกันไม่ให้เป็นวัณโรคได้ร้อยละ 78 ในกลุ่มผู้ติดเชื้อเอชไอวี เมื่อครบ 25 เดือน นับจากเริ่มกินยา จากรายงาน พ.ศ. 2537-2539 มีเด็กที่สัมผัสผู้ป่วยวัณโรคถูกวินิจฉัยว่าป่วยเป็นวัณโรคและติดเชื้อวัณโรคร้อยละ 3.2 และ 37.1 ตามลำดับ จากรายงาน พ.ศ. 2548 มีการตรวจพบเชื้อวัณโรคจากการย้อมเชื้อเพียงร้อยละ 20-25 และพบว่าประเภทของผู้สังเกตการณ์กินยารักษาวัณโรคของผู้ป่วยและอัตราการหายป่วยจากวัณโรคในพื้นที่จังหวัดต่างๆ ในรายงาน พ.ศ. 2546 ไม่มีความสัมพันธ์กันโดยนัยสำคัญทางสถิติ ผลจากการควบคุมวัณโรคในพื้นที่นี้เปรียบเทียบกันระหว่าง พ.ศ. 2546 กับ พ.ศ. 2547 ยังไม่มีการเปลี่ยนแปลงหรือดีขึ้นอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (ค่าพี > 0.01) สรุป จากการวิเคราะห์ผลการควบคุมวัณโรคในกลุ่มประชากรที่ทำการศึกษาแสดงว่าแผนกำหนดการควบคุมวัณโรคในพื้นที่นี้ยังไม่มีประสิทธิภาพเพียงพอ อัตราร้อยละการพบผู้ป่วยวัณโรคชนิดที่ดื้อยาหลายขนานและอัตราร้อยละการเป็นวัณโรคในกลุ่มผู้ติดเชื้อเอชไอวียังสูงอยู่ ส่วนการตรวจพบวัณโรคในเด็กยังต่ำกว่าที่ควรจะเป็นอยู่มากเนื่องจากการวินิจฉัยทางเวชกรรมและทางห้องปฏิบัติการรวมทั้งอัตราความสำเร็จของการรักษาที่ยังต่ำกว่าเป้าหมายสากลอยู่มาก การเน้นใช้บุคลากรทางสาธารณสุขเพื่อสังเกตการณ์กินยาต้านวัณโรคของผู้ป่วยนั้น ถ้าสถานพยาบาลไม่สามารถทำได้และจำเป็นต้องใช้บุคคลอื่นแทนที่จะต้องมีระบบการติดตามและประเมินการกินยาต้านวัณโรคของผู้ป่วยอย่างสม่ำเสมอและมีประสิทธิภาพ