สถานการณ์พฤติกรรมการใช้การแพทย์ทางเลือกของคนไทย

Abstract

การศึกษานี้เป็นการศึกษาทั้งเชิงคุณภาพและเชิงปริมาณ โดยมุ่งศึกษาพฤติกรรมการใช้การแพทย์ทางเลือกในด้านแนวคิด แบบแผนการใช้ เหตุผลการใช้ และไม่ใช้ ความพึงพอใจ กระบวนการเข้าสู่การใช้การแพทย์ทางเลือก รวมทั้งปัจจัยกำหนดการใช้ โดยการวิจัยสถานการณ์พฤติกรรมการใช้การแพทย์ทางเลือกในสังคมไทยนี้ ศึกษาตัวอย่างในพื้นที่ 8 จังหวัดใน 4 ภาค มีกลุ่มตัวอย่างในการศึกษาเชิงคุณภาพ จำนวน 40 ราย ใช้การเลือกตัวอย่างแบบเจาะจงเพื่อให้ได้ตัวอย่างที่หลากหลายของลักษณะทางสังคมเศรษฐกิจและประสบการณ์พฤติกรรมการใช้การแพทย์ทางเลือก ส่วนตัวอย่างในการศึกษาเชิงปริมาณคัดเลือกโดยวิธีการสุ่มตัวอย่างอย่างง่ายและใช้การสำรวจโดยแบบสอบถามจำนวน 1,099 ราย ผลการศึกษาพบว่าประชาชนให้ความหมายของการแพทย์ทางเลือกคือ การดูแลสุขภาพแบบผสมผสานและบูรณาการ, การดูแลสุขภาพแบบองค์รวม, การ “ตัดสินใจเลือก” ของประชาชนในการดูแลสุขภาพ, การดูแลสุขภาพที่เน้นหลักธรรมชาติ, การแพทย์ที่นอกเหนือการแพทย์ตะวันตก, การแพทย์ที่มีความด้อยด้านศักดิศรีกว่าการแพทย์กระแสหลัก, การป้องกันและดูแลสุขภาพไม่ให้เจ็บป่วย, ภูมิปัญญาด้านสุขภาพที่มีความหลากหลายและสอดคล้องกับสังคม วัฒนธรรม ทั้งนี้ รูปแบบการแพทย์ทางเลือกที่ใช้มากที่สุด คือการออกกำลังกาย การใช้สมุนไพร การนวด ควบคุมอาหาร การบริโภคอาหารและผลิตภัณฑ์จากธรรมชาติ การปรับวิถีการดำเนินชีวิต ปัจจัยการทำนายการใช้การแพทย์ทางเลือกในด้านลักษณะทางสังคมประชากร พบว่าคือตัวแปรการเป็นสมาชิกชมรมสุขภาพ สถานะสุขภาพและเพศ ส่วนตัวแปรด้านความพึงพอใจที่ทำนายพฤติกรรมการใช้การแพทย์ทางเลือก พบว่าเป็นปัจจัยด้านความพึงพอใจในประสิทธิผลและความปลอดภัย ในด้านตัวแปรทำนายพฤติกรรมการใช้การแพทย์ทางเลือกในเชิงเหตุผลการตัดสินใจใช้การแพทย์ทางเลือก ได้แก่ การนำไปฏิบัติได้เองและการใช้เพื่อการเสริมสร้างและบำรุงสุขภาพ และใช้เพื่อการปรับความสมดุลในร่างกาย งานวิจัยนี้มีข้อเสนอให้มียุทธศาสตร์การบูรณาการการแพทย์ทางเลือกเข้าสู่ระบบสุขภาพแห่งชาติและประกันสุขภาพ โดยมีกลไกที่ทำหน้าที่เฉพาะในการจัดการความรู้และการประสานงานทุกระดับเพื่อเป็นประกันคุณภาพและมาตรฐานการใช้และการเพิ่มช่องทางการให้ความรู้ รวมทั้งการสนับสนุนเครือข่ายสุขภาพและกลุ่มชมรมสุขภาพทุกระดับ