การพัฒนาดัชนีชี้วัดความเชื่อมั่นของประชาชนต่อระบบสุขภาพ

Abstract

ตามแผนพัฒนาสุขภาพแห่งชาติ ฉบับที่ 10 (พ.ศ. 2550 – 2554) ที่ต้องการให้มีการสร้างเอกภาพและธรรมาภิบาลในการจัดการระบบสุขภาพที่สมดุลและยั่งยืนและมีระบบบริการสุขภาพและการแพทย์ที่มีประสิทธิภาพ มีการใช้เทคโนโลยีอย่างพอประมาณตามหลักวิชาการอย่างถูกต้อง เหมาะสม ทำให้ผู้รับบริการมีความอุ่นใจและผู้ให้บริการมีความสุข ซึ่งต้องการการมีส่วนร่วมของทุกภาคส่วนที่เกี่ยวข้องกับระบบสุขภาพมาร่วมบูรณาการ แม้ว่าระบบสุขภาพไทยจะมีพัฒนาการอย่างรวดเร็วในช่วงทศวรรษที่ผ่านมาจนทำให้ประเทศไทยเป็นที่ยอมรับในด้านการบริการทางการแพทย์ที่ก้าวหน้า ทันสมัย และมีมาตรฐาน โรงพยาบาลซึ่งเป็นสถานบริการของรัฐก็ได้พยายามปรับปรุงมาตรฐานคุณภาพการให้บริการ แต่ยังเกิดความเหลื่อมล้ำในคุณภาพของบริการสาธารณสุขที่ประชาชนได้รับ อาจกล่าวได้ว่าระบบสุขภาพในปัจจุบันยังไม่มีความครอบคลุมและสอดคล้องกับเป้าหมายที่สำคัญในการจัดหลักประกันสุขภาพถ้วนหน้าให้แก่ประชาชน แม้จะมีความพยายามจากหน่วยงานวิชาการของรัฐหลายแห่งในการจัดทำดัชนีชี้วัด ทั้งในด้านความสุขในระดับภาพรวม ดัชนีความอยู่ดีมีสุข ดัชนีระบบบริการสุขภาพ เพื่อการติดตามและประเมินประสิทธิภาพระบบบริการสุขภาพ แต่ส่วนใหญ่จะเป็นดัชนีสำหรับส่วนราชการแทบทั้งสิ้น ยังไม่มีดัชนีใดที่ใช้ในการสอบถามและสะท้อนความเชื่อมั่นของประชาชน ซึ่งเป็นผู้รับบริการด้านสุขภาพโดยตรง การศึกษาครั้งนี้จึงเป็นการจัดทำดัชนีที่สำรวจถึงความเชื่อมั่นของประชาชนต่อระบบสุขภาพของไทย เพื่อให้มีกระบวนวัดความเชื่อมั่นด้านสุขภาพของประชาชนที่เป็นมาตรฐานและมีความต่อเนื่อง จากการศึกษาพบว่าประชาชนให้ความสำคัญกับกิจกรรมของรัฐที่ส่งผลและสัมผัสได้กับประชาชนโดยตรงที่สอดคล้องกับระบบสุขภาพ ๔ ระบบ คือ (๑) การสร้างเสริมสุขภาพ (๒) การป้องกันและควบคุมโรคและปัจจัยที่คุกคามสุขภาพ (๓)การบริการสาธารณสุขและการควบคุมคุณภาพ (๔) การคุ้มครองผู้บริโภคด้านสุขภาพ และพิจารณาจากมุมมอง ๔ ด้านด้วยกัน คือ (๑) ความเชื่อมั่นต่อนโยบายของรัฐ (๒) ความเชื่อมั่นต่อการบริหารจัดการระบบสุขภาพของรัฐ (๓) ความเชื่อมั่นต่อผลของระบบสุขภาพที่ประชาชนจะได้รับจากรัฐและ (๔) ความเชื่อมั่นต่อหลักธรรมาภิบาลของเจ้าหน้าที่รัฐที่เกี่ยวข้องกับระบบสุขภาพ โดยในความเชื่อมั่นแต่ละด้านประชาชนจะมีประเด็นตัวชี้วัดที่แตกต่างกันไป ซึ่งได้นำนำประเด็นเหล่านั้นมาประกอบเป็นดัชนีโดยรวมของความเชื่อมั่นต่อระบบสุขภาพ ซึ่งสามารถสะท้อนการดูแลด้านสุขภาพของประชาชน พฤติกรรมการใช้บริการของประชาชน สะท้อนสมรรถนะระบบสุขภาพและธรรมาภิบาลของระบบสุขภาพ