การกระจายอำนาจด้านการส่งเสริมสุขภาพในประเทศเม็กซิโก สวีเดน และนิวซีแลนด์

Abstract

หลายประเทศได้เลือกใช้กฎบัตรอ๊อตตาวาเป็นแม่แบบในการพัฒนานโยบายการสร้างเสริมสุขภาพ สำหรับทุกประเทศที่ศึกษานี้ได้ให้ความสำคัญกับการมีส่วนร่วมของชุมชน ประเทศเม็กซิโกกำหนดองค์ประกอบในการส่งเสริมสุขภาพสำหรับการประเมินการสร้างเสริมสุขภาพและได้พัฒนาแผนการส่งเสริมสุขภาพระดับประเทศ ที่เรียกว่าแบบจำลองปฏิบัติการส่งเสริมสุขภาพ ซึ่งมีด้วยกัน 7 องค์ประกอบ (โดยมีแนวคิดมาจาก 5 งานพื้นฐานในกฏบัตรอ๊อตตาวา) ได้แก่ การบริหารจัดการปัจจัยต่อสุขภาพของประชาชนรายบุคคล การสร้างและพัฒนาความสามารถด้านสุขภาพ การมีส่วนร่วมบริหารจัดการปัจจัยต่อสุขภาพของประชาชนต่อสุขภาพของประชาชนรายบุคคล การสร้างและพัฒนาความสามารถด้านสุขภาพ การมีส่วนร่วมของชุมชน การพัฒนาให้เกิดสิ่งแวดล้อมที่ดีต่อสุขภาพ การผลักดันนโยบาย การตลาดเพื่อสังคม และการใช้หลักฐานทางวิชาการในการส่งเสริมสุขภาพ ประเทศสวีเดนเป็นรัฐสวัสดิการที่มีพื้นฐานมาจากกฏบัตรอ๊อตตาวาเช่นกัน โดยได้ให้ความสำคัญในเรื่อง การจำกัดความของกิจกรรมส่งเสริมสุขภาพ ทรัพยากรและการลงทุนทางด้านการส่งเสริมสุขภาพ การมีส่วนร่วมของชุมชนและภาคส่วนอื่นๆ และการวิจัยและประเมินผลโครงการ ในค.ศ.2003 ได้มีการร่างแผนสาธารณสุขฉบับใหม่ ซึ่งมีจุดประสงค์ 11 ข้อ ที่คำนึงถึงแต่เรื่องตัวกำหนดสุขภาพเท่านั้น ได้มีการแบ่งออกเป็นระดับการใช้ชีวิตและพฤติกรรมด้านสุขภาพ และระดับโครงสร้างทางสังคมและความเป็นอยู่ มีเป้าหมายรวมเพียงอย่างเดียวคือ “การให้มีเงื่อนไขทางสังคมที่ดีต่อสุขภาพอย่างเท่าเทียมกันระหว่างประชากรทั้งหมด” สรุปวิวัฒนาการของการพัฒนาการส่งเสริมสุขภาพเป็นขั้นบันได 9 ขั้น (The health promotion staircase for building local capacity ของ Pettersson) น่าจะเป็นประโยชน์สำหรับการพัฒนา อปท.ของประเทศไทย ส่วนในประเทศนิวซีแลนด์ ได้มีวิวัฒนาการและการขับเคลื่อนในเรื่องนี้อย่างเป็นรูปธรรม โดยได้มีการยึดถือแนวทางของกฎบัตรอ๊อตตาวา และได้ให้ความสำคัญกับเรื่องการพัฒนาโครงสร้างพื้นฐาน การพัฒนาความสามารถของบุคลากร การลงทุนด้านการส่งเสริมสุขภาพ และการร่วมมือกันระหว่างภาคส่วน นอกจากนี้ ในเรื่องการกระจายอำนาจด้านสุขภาพ ก็ได้มีความก้าวหน้าในเรื่องนี้ ค่อนข้างมาก โดยมีทั้งคณะกรรมการสุขภาพเขตที่ดูแลเรื่องสุขภาพ และรัฐบาลท้องถิ่นที่ดูแลเรื่องการส่งเสริมสุขภาพโดยเฉพาะ โดยกฎหมายรัฐบาลท้องถิ่น ค.ศ.2002 ได้ระบุอย่างชัดเจนในเรื่องบทบาทและหน้าที่ของรัฐบาลท้องถิ่นในเรื่องนี้และยังได้มีการแบ่งหน้าที่ระหว่างส่วนกลางกับท้องถิ่นตามรูปแบบจำลอง ความรอบรู้เฉพาะความเสี่ยง นอกจากกฎหมายรัฐบาลท้องถิ่นแล้ว ยังได้มีข้อกำหนดที่สำคัญอีก คือ ให้มีแผนชุมชนระยะยาว (LTCCP) โดยแผนนี้จะต้องมีการกำหนด “ผลลัพธ์ของชุมชน” ที่ชุมชนต้องการให้มีการสนับสนุนเพื่อพัฒนาสภาพความเป็นอยู่ของประชาชนให้ดีขึ้น และสิ่งที่รัฐบาลท้องถิ่นจะทำเพื่อให้เกิดผลลัพธ์นี้ในช่วงเวลาของแผนนี้ ถือเป็นการส่งเสริมการมีส่วนร่วมของชุมชนและทำให้ประชาชนได้รับผิดชอบการให้บริการส่งเสริมสุขภาพของพื้นที่ของตนมากขึ้น