บทคัดย่อ
โรคไม่ติดต่อเรื้อรังเป็นปัญหาสาธารณสุขที่สำคัญทั่วโลกรวมทั้งในประเทศไทย จากการประเมินสถานการณ์พบว่า อัตราชุกของโรคเหล่านี้ มีแนวโน้มเพิ่มสูงขึ้นแบบชันอย่างรวดเร็วโดยเฉพาะโรคเบาหวาน และความดันโลหิตสูง ระดับคุณภาพของระบบงานในการดูแลผู้ป่วยส่วนใหญ่ ยังดำเนินการในลักษณะตั้งรับ แม้นว่าจะมีนวตกรรมกิจกรรมเชิงรุกอยู่ในหน่วยบริการระดับต่างๆ อยู่จำนวนหนึ่ง แต่ยังไม่เป็นระบบที่ต่อเชื่อมกันได้ดี มีการจัดการกับพฤติกรรมเสี่ยงน้อย ระบบติดตามภาวะแทรกซ้อนยังขาดความต่อเนื่อง หน่วยบริการปฐมภูมิยังได้รับการพัฒนาความรู้ ความสามารถไม่เต็มที่ จึงได้นำวิธีคิด “การจัดการโรค” (Diseases Management) “รูปแบบโรคเรื้อรัง” (Chronic Care Model) และ“รูปแบบการจัดการดูแลโรคเรื้อรัง” (“Chronic Diseases Management Model”) บูรณาการกับกรอบความคิด “รูปแบบการป้องกันโรคไม่ติดต่อเรื้อรัง” ขององค์การอนามัยโลก เกิดกรอบแนวคิดบูรณาการที่ เน้น ‘ความต่อเนื่อง’ ‘บูรณาการ’ และ ‘ประสานดำเนินการ’ การพัฒนา วิจัยครั้งนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อให้ได้และทดสอบ “รูปแบบระบบบูรณาการการป้องกันและจัดการโรคเรื้อรัง” ในกรอบระดับจังหวัด เป็นพื้นที่ในการบูรณาการ
วิธีการพัฒนาวิจัย : ใช้แนวคิดการพัฒนาแบบมีส่วนร่วม และการศึกษาวิจัยเชิงปฏิบัติการ (Action research) เลือกจังหวัดแบบเจาะจง (Purposive sampling) ในจังหวัดสกลนคร พัฒนาเครื่องมือประเมินสถานการณ์การป้องกัน และจัดการโรคเบาหวาน/ความดันโลหิตสูง 4 ประเด็น มีการทดสอบการประเมินสถานการณ์ในพื้นที่ และพัฒนาแผนยุทธศาสตร์การพัฒนาในระดับจังหวัด
ผลการศึกษา : ได้เครื่องมือประเมินสถานการณ์การป้องกัน และจัดการโรคเบาหวาน/ความดันโลหิตสูง 4 ประเด็น คือ 1) ด้านนโยบายการบริการสุขภาพ และสมรรถนะชุมชนในการป้องกันและจัดการโรคเบาหวาน/ความดันโลหิตสูง 2) ด้านการบริการของสถานพยาบาลในการป้องกัน และจัดการโรคเบาหวาน/ความดันโลหิตสูง 3) ด้านการสนับสนุนการจัดการตนเองได้ของผู้ป่วย และกลุ่มเสี่ยงโรคเบาหวาน/ความดันโลหิตสูง 4) ด้านผลลัพธ์การบริการของแต่ละสถานบริการที่เกี่ยวข้องในการป้องกัน และจัดการโรคเบาหวาน/ความดันโลหิตสูง รวมทั้งแผนยุทธศาสตร์การพัฒนาการป้องกัน และจัดการโรคเรื้อรัง จังหวัดสกลนคร
บทคัดย่อ
The one of leading non communicable disease burdens around the world including Thailand are Diabetes Mellitus and Hypertension. Health delivery system in Thailand was not proactive enough even having some focal innovative good practicing around country but lack to integration as a system. The management initiative of linking between concepts of Diseases Management, Chronic Care Model (CCM) and Chronic Diseases Management Model was integrated to WHO’s “Chronic disease prevention model”. Our conceptual framework is stress on ‘continuums’ ‘integrations’ and ‘comprehensive’ aiming to developing and testing “The integration of chronic disease management system in Diabetes Mellitus and Hypertension Model: phase I ” in provincial level.
Method : Action research by purposive sampling. Develop assessment tools for assessing the situation in 4 issues. Field testing those assessment tools was performed in the area of Sakon Nakhon province and participatory develop the provincial strategic plan.
Results : 1) The situation assessment tools was developed: a) Health service policy and community strengthening. b) Health service delivery design. c) Self management and self management support. d) Performance indicators. 2) Participatory Sakon Nakhon’s provincial strategic plan.
