การโฆษณาในรายการโทรทัศน์สำหรับเด็ก: ข้อเสนอแนะเชิงนโยบายในการกำกับดูแล

Abstract

การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาสถานการณ์การโฆษณาในรายการโทรทัศน์สำหรับเด็กในประเทศไทยเปรียบเทียบกับเกณฑ์การโฆษณาของกรมประชาสัมพันธ์ ปี พ.ศ. 2551 ด้วยการวิเคราะห์การโฆษณาตรงและโฆษณาแฝงในรายการโทรทัศน์สำหรับเด็ก (รายการที่มีการจัดระดับความเหมาะสมของรายการโทรทัศน์ “ป”, “ด” และ “ท” ที่มุ่งกลุ่มเป้าหมายเด็ก) ทางสถานีโทรทัศน์ฟรีทีวีช่อง 3, 5, 7 และ 9 ที่ได้จากการบันทึกเทปทุกวันระหว่างวันที่ 18 กันยายน -8 ตุลาคม พ.ศ. 2553 ในด้านระยะเวลา ความถี่ รูปแบบชนิดสินค้าในการโฆษณา อ้างอิงเปรียบเทียบกับประกาศกรมประชาสัมพันธ์ เรื่อง “หลักเกณฑ์และระยะเวลาสำหรับการโฆษณาและบริการธุรกิจทางวิทยุโทรทัศน์ที่มีผลกระทบต่อเด็ก” วันที่ 18 มกราคม2551 ก่อนที่พระราชบัญญัติการประกอบกิจการกระจายเสียงและกิจการโทรทัศน์ พ.ศ. 2551 จะมีผลใช้บังคับ ผลการศึกษาพบว่า จากรายการโทรทัศน์สำหรับเด็กรวมทั้งสิ้น 39 รายการ พบรายการที่โฆษณาเกินกว่าเวลาที่กำหนด 25 รายการ (ร้อยละ 64 ) และที่มีสัดส่วนเวลาการโฆษณาที่มีผลกระทบต่อเด็กเกินกึ่งหนึ่งของเวลาโฆษณา 15 รายการ (ร้อยละ 38) ทั้งนี้ ไม่มีรายการใดที่จัดให้มีเวลาสำหรับเนื้อหาเพื่อการเรียนรู้การโภชนาการรวมทั้งยังมีการโฆษณาที่ไม่เป็นไปตามหลักเกณฑ์อื่นๆที่กำหนดไว้ในประกาศดังกล่าว ส่วนการโฆษณาขนม 5 ชนิดที่สำนักงานคณะกรรมการอาหารและยาประกาศให้มีการแสดงคำเตือนในการบริโภคแก่เด็ก พบว่า ยังไม่มีการปฏิบัติตามในสินค้าจำนวน 8 รายการ นอกจากนี้ ยังพบการโฆษณาแฝงร้อยละ 82 ซึ่งส่วนใหญ่พบการโฆษณาแฝงมากกว่าหนึ่งวิธี แม้ว่าการโฆษณาขนมในรายการโทรทัศน์สำหรับเด็กยังไม่เป็นไปตามประกาศกรมประชาสัมพันธ์ฯแต่เมื่อเปรียบเทียบกับสถานการณ์ในปีก่อนหน้าการออกประกาศ พบว่า ระยะเวลาและความถี่ในการโฆษณาลดลงอย่างเห็นได้ชัด ดังนั้นสำนักงานคณะกรรมการกิจการกระจายเสียง กิจการโทรทัศน์ และกิจการโทรคมนาคมแห่งชาติ (กสทช.) ซึ่งเป็นหน่วยงานที่มีหน้าที่กำกับดูในกิจการโทรทัศน์ ควรดำเนินการพิจารณาให้มีการบังคับใช้ประกาศกรมประชาสัมพันธ์ดังกล่าวเพื่อเป็นการคุ้มครองผู้บริโภคและเป็นการบรรเทาผลกระทบด้านลบจากสื่อที่กำลังส่งผลอย่างรุนแรงต่อเด็กและเยาวชนในขณะนี้