การอุดหนุนข้ามระหว่างกองทุนสุขภาพในระดับโรงพยาบาล: กรณีศึกษาโรงพยาบาลรัฐในประเทศไทย

Abstract

วัตถุประสงค์: เพื่อค้นหาหลักฐานเชิงประจักษ์ในการตอบสนองของผู้บริหารโรงพยาบาลรัฐของประเทศไทยต่อความแตกต่างของนโยบายการเบิกจ่ายค่ารักษาพยาบาลของแต่ละกองทุนสุขภาพ และเพื่อทำความเข้าใจปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับแนวคิดการอุดหนุนข้ามกองทุนสุขภาพของโรงพยาบาลในบริบทของประเทศไทย ระเบียบวิธีศึกษา : การศึกษาชิ้นนี้ใช้กระบวนการวิจัยเชิงผสมผสานโดยใช้การวิเคราะห์ข้อมูล เชิงคุณภาพเป็นกระบวนการหลักในการสังเคราะห์แนวคิด เก็บข้อมูลเชิงคุณภาพจาก ผู้ให้ข้อมูลหลักซึ่งเป็นผู้บริหารโรงพยาบาลขนาดใหญ่ของรัฐจำนวน 3 แห่ง รวม 30 คน โดยใช้การสัมภาษณ์กลุ่มและใช้การวิเคราะห์ข้อมูลเชิงปริมาณเป็นกระบวนการเสริม ใช้ข้อมูลทุติยภูมิที่ใช้ในการบริหารโรงพยาบาล ได้แก่ ต้นทุนหน่วยบริการ ราคาเรียกเก็บ และราคาที่ได้รับจากการเบิกจ่ายของแต่ละกองทุนสุขภาพ ผลการศึกษา: การวิเคราะห์ข้อมูลเชิงคุณภาพทำให้ค้นพบ 4 ประเด็นหลัก ได้แก่ 1) ผู้มีส่วนได้ส่วนเสียมีการรับรู้แนวคิดการอุดหนุนข้ามกองทุนสุขภาพที่แตกต่างกัน 2) อุปสรรคในการบริหารการเงินของโรงพยาบาลส่วนหนึ่งเป็นผลมาจากนโยบายการจ่ายเงินของกองทุนสุขภาพ 3) อุปสรรคในการบริหารการเงินของโรงพยาบาลส่วนหนึ่งเป็นผลมาจากข้อจำกัดภายในขององค์กร และ 4) ผู้บริหารโรงพยาบาลตอบสนองต่อนโยบายการจ่ายเงินของกองทุนสุขภาพด้วยมาตรการในหลายระดับ ผลการวิเคราะห์ข้อมูลเชิงปริมาณแสดงความแตกต่างของต้นทุนในการจัดบริการให้แก่ผู้ป่วยของกองทุนสุขภาพต่างๆ และพบความแตกต่างอย่างมีแบบแผนของกำไรหรือขาดทุนจากการจัดบริการให้ผู้ป่วยของแต่ละกองทุน แต่ไม่พบหลักฐานว่า โรงพยาบาลโยกย้ายต้นทุนโดยการตั้งราคาค่ารักษาพยาบาลสำหรับกลุ่มผู้ป่วยจ่ายเงินเองให้สูงขึ้นเพื่อชดเชยการขาดทุน การอภิปราย: แม้ว่าผู้วิจัยไม่พบหลักฐานเชิงปริมาณของการอุดหนุนข้ามกองทุนสุขภาพในระดับโรงพยาบาลที่ชัดเจน แต่ผลการวิเคราะห์ข้อมูลเชิงคุณภาพชี้ให้เห็นว่า ผู้บริหารโรงพยาบาลมีการตัดสินใจซึ่งเกี่ยวข้องกับแนวคิดการอุดหนุนข้ามอย่างน้อย 3 รูปแบบ ได้แก่ ไม่มีการจัดทำนโยบายหรือการจัดการเพื่อทำให้เกิดการอุดหนุนข้ามกองทุนภายในโรงพยาบาล มีการบริหารจัดการภายในเพื่อลดผลกระทบทางการเงินขององค์กร และมีการเจรจาต่อรองกับกองทุนสุขภาพเพื่อให้ได้อัตราการเบิกจ่ายที่เป็นธรรม ดังนั้นผู้กำหนดนโยบายควรปรับนโยบายการเบิกจ่ายให้เพียงพอต่อต้นทุนการจัดบริการ และประเมินนโยบายการคลังสุขภาพโดยพิจารณาผลกระทบทั้งต่อผู้ป่วยของกองทุนสุขภาพนั้นๆ และผลกระทบต่อผู้ป่วยกลุ่มอื่นๆในโรงพยาบาลด้วย รวมทั้งการศึกษาเรื่องการอุดหนุนข้ามกองทุนในอนาคตควรใช้ข้อมูลแบบอนุกรมเวลา เพื่อศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างการปรับเปลี่ยนนโยบายการเบิกจ่ายและการอุดหนุนข้ามกองทุนสุขภาพในระดับโรงพยาบาลต่อไป