ประสบการณ์ชีวิตของผู้สูงอายุไทยช่วงย้ายจากครอบครัวเข้าสู่สถานบริการผู้สูงอายุระยะยาว

Abstract

เมื่อผู้สูงอายุในภาวะพึ่งพิงจำเป็นต้องย้ายจากที่อยู่อาศัยเดิมเข้ามายังสถานบริการระยะยาว จะต้องปรับตัวต่อการเปลี่ยนแปลงในชีวิตครั้งสำคัญ ซึ่งการเปลี่ยนแปลงนี้ส่งผลกระทบต่อจิตใจและสังคมของผู้สูงอายุ งานวิจัยนี้เป็นการศึกษาเชิงคุณภาพเกี่ยวกับประสบการณ์ของผู้สูงอายุในภาวะพึ่งพิง ในด้านการปรับตัวและมุมมองชีวิตเมื่อย้ายเข้าสู่สถานบริการ โดยทำการสัมภาษณ์เชิงลึกผู้สูงอายุที่มีอายุ 60 ปีขึ้นไปที่มีความจำเป็นต้องพึ่งพาความช่วยเหลือด้านใดด้านหนึ่ง (partially impaired ADLs or ADLs) และย้ายเข้ามาอาศัยอยู่ในสถานบริการอย่างน้อย 6 เดือน จำนวน 19 คน จากสถานบริการ 5 แห่ง ใช้วิธีการสัมภาษณ์เชิงลึกแบบเปิดประเด็นประวัติชีวิตเดิมของผู้สูงอายุ ประสบการณ์ชีวิตก่อนย้ายมาสู่สถานบริการระยะยาว และช่วงที่อยู่อาศัยจนถึงปัจจุบัน มุมมองชีวิตหลังจากย้ายเข้ามาจนถึงปัจจุบัน โดยมีการบันทึกการสัมภาษณ์ด้วยเทปอัดเสียง และวิเคราะห์เนื้อหาโดยผู้วิจัยหลักและผู้วิจัยรอง ทำการอ่านทบทวน ตีความ จัดกลุ่มประเด็นต่างๆ (independent coding) ผลการวิเคราะห์พบว่า ผู้สูงอายุที่มีการตัดสินใจย้ายที่อยู่อาศัยเองโดยไม่มีการบังคับ รวมทั้งได้มีการหาข้อมูลเกี่ยวกับสถานบริการในแต่ละแห่งมาก่อน มักจะมีการปรับตัวไปในทิศทางที่ยอมรับและพร้อมที่จะเรียนรู้กฎเกณฑ์ในสถานบริการ สำหรับกลุ่มผู้สูงอายุที่ไม่ได้ตัดสินใจย้ายที่อยู่อาศัยเอง แต่มีความจำเป็นทำให้ต้องตัดสินใจย้าย หรือมีความขัดแย้งกับทางครอบครัว กลุ่มนี้มีความเสี่ยงสูงต่อโรคซึมเศร้า สำหรับมุมมองชีวิตนั้นพบว่าผู้สูงอายุมีความเข้าใจในวัฏจักรชีวิตการเกิด แก่ เจ็บและตายมากขึ้นจากการเผชิญกับความเจ็บป่วยและความตายของผู้สูงอายุด้วยกัน