สถานการณ์และสาเหตุการเกิดอุบัติเหตุรถพยาบาลในประเทศไทย

Abstract

ผู้ปฏิบัติงานบนรถพยาบาลนอกจากจะปฏิบัติงานอย่างยากลำบากแล้ว ยังเสี่ยงต่ออุบัติเหตุจราจร การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์เพื่ออธิบายและวิเคราะห์สถานการณ์การเกิดอุบัติเหตุรถพยาบาลจากฐานข้อมูลการเฝ้าระวังอุบัติเหตุรถพยาบาล วิเคราะห์สาเหตุที่เกี่ยวข้องกับการเกิดอุบัติเหตุจากรายงานการสอบสวนอุบัติเหตุรถพยาบาลปี พ.ศ. ๒๕๕๗ โดยวิเคราะห์ข้อมูลทุติยภูมิ จาก ๑) ข้อมูลจากฐานข้อมูล ITEMS ของสถาบันการแพทย์ฉุกเฉินแห่งชาติ (สพฉ.) ๒) ข้อมูลการเฝ้าระวังอุบัติเหตุรถพยาบาล ของ สพฉ. ตั้งแต่เดือนมกราคม ถึง ธันวาคม พ.ศ.๒๕๕๗ และ ๓) รายงานผลการสอบสวนอุบัติเหตุรถพยาบาลที่สามารถรวบรวมได้จากเครือข่าย/พื้นที่ ในปี พ.ศ.๒๕๕๗ ซึ่งวิเคราะห์หาสาเหตุที่เกี่ยวข้องกับการเกิดอุบัติเหตุตามแนวทางของ Haddon’s matrix ตั้งแต่เดือนมกราคมถึงมีนาคม พ.ศ. ๒๕๕๘ ใช้สถิติเชิงพรรณนานำเสนอผลการศึกษา สถานการณ์จากข้อมูลการเฝ้าระวังอุบัติเหตุรถพยาบาล พบว่าในปี พ.ศ.๒๕๕๗ มีอุบัติเหตุรถพยาบาลรวมทั้งสิ้น ๖๑ ครั้ง มีผู้บาดเจ็บ ๑๓๐ ราย เสียชีวิต ๑๙ ราย พบมากในช่วง มิ.ย-ส.ค. (๒๕ ครั้ง) ในภาพรวมทั้งประเทศมีอัตราการเกิดอุบัติเหตุ ๐.๐๕ ครั้ง อัตราตาย ๐.๐๒ คนต่อการปฏิบัติการ ๑,๐๐๐ ครั้ง จากการวิเคราะห์รายงานการสอบสวนอุบัติเหตุ ๙ เหตุการณ์ สรุปสาเหตุที่อาจมีผลต่อการเกิดอุบัติเหตุและความไม่ปลอดภัยในรถพยาบาล เช่น ด้านบุคคล พขร.ไม่เคยผ่านการฝึกอบรมหลักสูตรขับรถพยาบาล ไม่คาดเข็มขัดนิรภัย ขับรถด้วยความเร็วมากกว่า ๙๐ กม./ชม. ด้านรถพยาบาล รถและอุปกรณ์ภายในรถไม่ได้รับการตรวจสภาพและขึ้นทะเบียนในระบบ อุปกรณ์ไม่ได้มาตรฐาน ไม่ติดตั้ง GPS ด้านสิ่งแวดล้อมทางกายภาพ เป็นถนนนอกชุมชนที่ใช้ความเร็วได้ค่อนข้างมาก มีลักษณะเป็นทางโค้ง ถนนเลนคู่ ด้านสังคม ที่เกิดเหตุอยู่ใกล้ตลาดนัด ใกล้โรงงาน เป็นแหล่งคนพลุกพล่าน เป็นฤดูขนผลผลิตทางการเกษตร มีการปิดช่องจราจรแต่ไม่มีป้ายบอกที่เห็นได้ชัดเจน ซึ่งพนักงานขับรถไม่คุ้นเคยลักษณะเหล่านี้ จากการศึกษาพบอุบัติเหตุรถพยาบาลเพิ่มขึ้น ซึ่งพบการบาดเจ็บและสูญเสียชีวิตของผู้ปฏิบัติงานเพิ่มขึ้นเช่นกัน สาเหตุของการเกิดอุบัติเหตุและความไม่ปลอดภัยดังกล่าว อาจเกิดจากทั้งด้านพนักงานขับรถ ด้านรถพยาบาล ด้านสิ่งแวดล้อมและสังคม จึงมีความจำเป็นอย่างยิ่งที่ผู้บริหารทั้งจากกระทรวงสาธารณสุข สพฉ. และหน่วยงานที่เกี่ยวข้องทั้ง ๔ ด้าน ต้องมีมาตรการส่งเสริมป้องกันปัญหาอุบัติเหตุรถพยาบาลอย่างจริงจัง