การใช้บริการและมูลค่าอุปกรณ์เครื่องช่วยคนพิการที่เบิกจ่ายในระบบประกันสุขภาพภาครัฐของไทย

Abstract

การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์เพื่อวิเคราะห์การใช้หรือการได้รับบริการอุปกรณ์เครื่องช่วยคนพิการจากระบบประกันสุขภาพภาครัฐของประเทศไทย และมูลค่าของอุปกรณ์ฯ เหล่านั้นในปี พ.ศ. 2552-2555 โดยวิเคราะห์ข้อมูลทุติยุภูมิ (Secondary data) จาก 3 แหล่ง ได้แก่ 1) การสำรวจความพิการปี พ.ศ. 2555 ของสำนักงานสถิติแห่งชาติ (สสช.) 2) ฐานข้อมูลการขึ้นทะเบียนคนพิการกรมส่งเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการ กระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์ (พม.) และ 3) ฐานข้อมูลการได้รับอุปกรณ์ฯ และมูลค่าของอุปกรณ์ฯ ที่เบิกในปี พ.ศ. 2552-2555 จากสำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ สำนักงานประกันสังคมและกรมบัญชีกลาง วิเคราะห์ข้อมูลด้วยโปรแกรมสำเร็จรูปและใช้สถิติเชิงพรรณนานำเสนอผลการศึกษา การสำรวจความพิการของ สสช. ในปี พ.ศ. 2555 พบว่า ในประเทศไทยมีคนพิการประมาณ 1.5 ล้านคนหรือร้อยละ 2.3 ของประชากรทั้งหมด ซึ่งการสำรวจประมาณการว่ามีคนพิการที่จำเป็นต้องใช้อุปกรณ์ฯ แต่ยังไม่มีอุปกรณ์ฯ มากถึง 7 ใน 10 คน จากการวิเคราะห์ข้อมูลของแต่ละระบบประกันสุขภาพ ปี พ.ศ. 2552-2555 พบว่าทั้งสามกองทุนได้จัดสรรอุปกรณ์ฯ ให้แก่คนพิการเพิ่มขึ้นทุกปีทั้งจำนวนและมูลค่า โดยที่สิทธิสวัสดิการรักษาพยาบาลข้าราชการมีสัดส่วนของคนพิการที่ได้รับอุปกรณ์ฯ ต่อผู้มีสิทธิมากกว่าสิทธิหลักประกันสุขภาพถ้วนหน้า และประกันสังคม เป็น 4-10 เท่า สำหรับมูลค่าของอุปกรณ์ฯ ที่เบิกจ่าย พบว่า มีการเบิกจ่ายในระบบหลักประกันสุขภาพถ้วนหน้าเป็นมูลค่าเพิ่มขึ้น 7 เท่า ในขณะที่ระบบประกันสังคมมีมูลค่าเพิ่มขึ้นในอัตราที่ต่ำกว่า และระบบสวัสดิการรักษาพยาบาลข้าราชการมีมูลค่าลดลงในอัตราไม่มากนัก แต่เป็นกองทุนเดียวที่สามารถเบิกจ่ายชุดประสาทหูเทียมที่มีราคาสูงมากได้ โดยแต่ละปีมีมูลค่าชุดประสาทหูเทียมที่เบิกจ่ายมากกว่าครึ่งหนึ่งของมูลค่าอุปกรณ์ฯ ที่เบิกจ่ายทุกชนิดรวมกัน นอกจากนี้ยังพบว่าแต่ละระบบประกันสุขภาพมีการเบิกจ่ายอุปกรณ์เกินความจำเป็นเพิ่มขึ้นทุกปี โดยเฉพาะในปี 2555 มีมูลค่าดังกล่าวประมาณร้อยละ 6-10 ของมูลค่าการเบิกจ่ายอุปกรณ์ฯ ทั้งหมด คนพิการภายใต้แต่ละสิทธิประกันสุขภาพภาครัฐของไทยยังมีความเหลื่อมล้ำในการเข้าถึงอุปกรณ์ฯ ซึ่งคนพิการที่มีสิทธิในสวัสดิการรักษาพยาบาลข้าราชการได้รับโอกาสเข้าถึงอุปกรณ์ฯ ได้มากกว่าสิทธิประกันสุขภาพอื่น ดังนั้นผู้บริหารทั้ง 3 กองทุน จึงควรต้องกำหนดนโยบายเพื่อสร้างความเท่าเทียมในการได้รับบริการนี้ อีกทั้งควรมีการประสานหน่วยงานที่เกี่ยวข้องทั้งภาครัฐและเอกชน เพื่อแก้ปัญหาการเบิกจ่ายอุปกรณ์ฯ ซ้ำซ้อนหรือเกินความจำเป็นให้น้อยลง