การใช้บริการผู้ป่วยนอกและผู้ป่วยใน ในสถานพยาบาลประเภทต่างๆ ของประชากรไทย พ.ศ. 2558

Abstract

ประเทศไทยได้เริ่มดำเนินโครงการหลักประกันสุขภาพถ้วนหน้าอย่างจริงจังตั้งแต่ พ.ศ. 2545 ส่งผลให้การเข้าใช้บริการผู้ป่วยนอกและผู้ป่วยในเพิ่มมากขึ้น การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาการใช้บริการด้านสุขภาพของประชากรไทยตามสิทธิหลักประกันสุขภาพภาครัฐประเภทต่างๆ และปัจจัยที่ส่งผลต่อการใช้บริการผู้ป่วยนอกและผู้ป่วยในของประชากรไทย พ.ศ. 2558 จำแนกตามสถานพยาบาลประเภทต่างๆ ทำการวิเคราะห์การใช้บริการด้านสุขภาพของประชากรไทยโดยใช้สถิติเชิงพรรณนา และใช้แบบจำลองโลจิต (logit model) ในการวิเคราะห์ปัจจัยที่ส่งผลต่อการใช้บริการผู้ป่วยนอกและผู้ป่วยใน โดยใช้ข้อมูลการสำรวจอนามัยและสวัสดิการ พ.ศ. 2558 ที่ดำเนินการสำรวจโดยสำนักงานสถิติแห่งชาติ ผลการศึกษา พบว่า ประชากรไทยส่วนใหญ่มีสิทธิหลักประกันสุขภาพถ้วนหน้า แต่ยังมีความแตกต่างระหว่างลักษณะทั่วไป สถานภาพการทำงาน และเศรษฐฐานะของผู้มีสิทธิในการรักษาพยาบาลแบบต่างๆ อัตราป่วยแบบผู้ป่วยนอกของประชากรไทย คือ 3.1 ครั้งต่อคนต่อปี ส่วนมากเลือกวิธีการรักษาโดยการซื้อยากินเอง คือร้อยละ 27.2 ส่วนการใช้บริการผู้ป่วยในนั้น มีอัตราการนอนโรงพยาบาล 0.06 ครั้งต่อคนต่อปี ส่วนมากรับการรักษาที่โรงพยาบาลชุมชน (ร้อยละ 39.6) รองลงมา คือ โรงพยาบาลทั่วไป/โรงพยาบาลศูนย์ (ร้อยละ 38.7) ส่วนโรงพยาบาลเอกชนมีสัดส่วนร้อยละ 11.3 การใช้บริการทั้งผู้ป่วยนอกและผู้ป่วยในมีหลายปัจจัยที่เกี่ยวข้อง ไม่ว่าจะเป็นลักษณะทั่วไปของประชากร โรคเรื้อรัง และความแตกต่างระหว่างสิทธิสวัสดิการด้านสุขภาพประเภทต่างๆ จากผลการศึกษาดังกล่าว ประชาชนเลือกซื้อยากินเองจำนวนมากเกือบหนึ่งในสามของจำนวนทั้งหมด เพื่อความปลอดภัยในการบริโภคยา ควรมีมาตรการส่งเสริมความปลอดภัยในการซื้อยากินเองของประชาชน เช่น การให้ความรู้ในการใช้ยาแก่ประชาชน และ พัฒนาให้มีกลไกการรับรองร้านยาคุณภาพ นโยบายของกระทรวงสาธารณสุขที่มุ่งเน้นส่งเสริมและพัฒนาหน่วยบริการปฐมภูมิ เช่น ทีมหมอครอบครัว การดูแลผู้ป่วยที่บ้าน และระบบการดูแลผู้ป่วยในระยะยาว จะช่วยลดช่องว่างในการใช้บริการของผู้ป่วยกลุ่มเปราะบาง เช่น คนยากจนและผู้สูงอายุ และช่วยลดภาระในการเข้ารับการรักษาพยาบาลของผู้ป่วยด้วยโรคเรื้อรัง สำหรับผู้ไม่มีสิทธิสวัสดิการรักษาพยาบาล รัฐควรขยายความครอบคลุม เพื่อให้สามารถเข้าถึงบริการได้โดยไม่มีภาระด้านค่าใช้จ่าย และลดความเหลื่อมล้ำระหว่างสวัสดิการด้านสุขภาพ