จุดเริ่มต้นในการพัฒนาการควบคุมการใช้ยาต้านจุลชีพในพืช

Abstract

บทความนี้เป็นส่วนหนึ่งในโครงการพัฒนาระบบเฝ้าระวังการบริโภคยาต้านจุลชีพในประเทศไทย ซึ่งเป็นความร่วมมือระหว่างหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง ได้แก่ กรมวิชาการเกษตร กรมปศุสัตว์ กรมประมง สำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา กรมวิทยาศาสตร์การแพทย์ สำนักงานพัฒนานโยบายสุขภาพระหว่างประเทศ กระทรวงสาธารณสุข และมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ (1) ทบทวนวิธีการควบคุมการใช้ยาต้านจุลชีพในพืชในประเทศที่พัฒนาแล้ว ได้แก่ การขึ้นทะเบียนยาต้านจุลชีพที่ใช้ในพืช ชนิดของยาต้านจุลชีพที่ได้รับการขึ้นทะเบียนให้ใช้ในพืช หน่วยงานที่รับผิดชอบ การออกข้อบังคับ เนื้อหาข้อบังคับที่ใช้ในการปฏิบัติโดยย่อ และการกำกับติดตามการใช้ยาต้านจุลชีพในพืช และ (2) เพื่ออธิบายสถานการณ์ปัจจุบันในการควบคุมการใช้ยาต้านจุลชีพในพืชในประเทศไทย โดยคาดหวังว่า ผลการศึกษาที่ได้จะเป็นประโยชน์ต่อการวางแผนพัฒนาระบบการควบคุมการใช้ยาต้านจุลชีพในพืชของประเทศไทย ซึ่งจะส่งผลให้การควบคุมการใช้ยาต้านจุลชีพในสิ่งมีชีวิตทุกชนิดมีประสิทธิภาพมากขึ้น ประเทศสหรัฐอเมริกามียาต้านจุลชีพ 3 ชนิดที่ผ่านการขึ้นทะเบียนให้สามารถใช้ในพืชได้อย่างถูกกฎหมาย ได้แก่ streptomycin, oxytetracycline, และ kasugamycin ซึ่งอยู่ภายใต้การกำกับดูแลของสำนักงานพิทักษ์สิ่งแวดล้อมแห่งประเทศสหรัฐอเมริกา นอกจากนี้ ยังมีหน่วยงานภายใต้กระทรวงเกษตรแห่งสหรัฐอเมริกาที่ทำหน้าที่ในการติดตามการใช้ยาต้านจุลชีพในพืช สำหรับประเทศไทยนั้น มีการนำยาต้านจุลชีพมาใช้ในการควบคุมโรคในพืชที่เกิดจากแบคทีเรีย เช่น โรคกรีนนิ่งหรือโรคฮวงลองบิงที่เกิดในส้ม แต่เนื่องจากในปัจจุบันยังไม่มียาต้านจุลชีพชนิดใดที่ได้รับการขึ้นทะเบียนจากกรมวิชาการเกษตรให้สามารถนำมาใช้ในพืช เกษตรกรจึงนำยาต้านจุลชีพที่ขึ้นทะเบียนสำหรับใช้ในมนุษย์ไปใช้ในพืช ความพยายามในการควบคุมและติดตามการใช้ยาต้านจุลชีพในประเทศไทยที่ผ่านมามีเพียงการพัฒนาระบบติดตามการกระจายยาต้านจุลชีพที่ใช้ในมนุษย์บางชนิดเท่านั้น ยังไม่มีการพัฒนาระบบติดตามการกระจายยาต้านจุลชีพที่ใช้ในพืช รวมถึงการพัฒนาบุคลากรและห้องปฏิบัติการให้มีความสามารถในการตรวจเชื้อดื้อยา และยาต้านจุลชีพตกค้างในสิ่งแวดล้อม ดังนั้น การวางแผนในการพัฒนาระบบติดตามยาต้านจุลชีพในพืช และการพัฒนาบุคลากรและห้องปฏิบัติการจึงเป็นสิ่งสำคัญที่ต้องทำการศึกษาเพื่อควบคุมการกระจายยาต้านจุลชีพไม่ให้ไปปนเปื้อนในสิ่งแวดล้อมเพิ่มมากขึ้น