แรงจูงใจที่ไม่ใช่เงินที่มีอิทธิพลต่อการคงอยู่ในสถานบริการสุขภาพภาครัฐของแพทย์ใน 8 จังหวัดของประเทศไทย

Abstract

การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์ เพื่อค้นหาแรงจูงใจที่ไม่ใช่เงินที่มีการดำเนินการและปรากฏว่ามีผลต่อการคงอยู่ในสถานบริการสุขภาพภาครัฐของแพทย์ในพื้นที่ศึกษา รวมถึงรูปแบบการบริหารจัดการแรงจูงใจดังกล่าว การศึกษานี้เป็นการวิจัยแบบผสมผสาน (mixed method) ที่ศึกษาข้อมูลที่เกี่ยวข้องทั้งในเชิงปริมาณและเชิงคุณภาพ ทั้งนี้ โดยใช้ข้อมูลทุติยภูมิ (Secondary data) ข้อมูลการเคลื่อนย้ายของแพทย์ 10 ปีที่ผ่านมา ในช่วงวันที่ 1 กันยายน 2549 ถึงวันที่ 31 มีนาคม 2558 จากการศึกษา โครงการศึกษาค่าแรงบุคลากรสาธารณสุขที่ปฏิบัติงานในโรงพยาบาลสังกัดสำนักงานปลัดกระทรวงสาธารณสุข ที่ดำเนินการไปก่อนหน้านี้ เป็นข้อมูลพื้นฐานในการคัดเลือกพื้นที่ เพื่อทำการเก็บข้อมูลเพิ่มเติมทั้งเชิงปริมาณและคุณภาพ โดยศึกษาถึง แรงจูงใจที่ไม่ใช่เงินที่มีอิทธิพลต่อการคงอยู่ในสถานบริการสุขภาพภาครัฐของแพทย์ ตามนิยามของ Guidelines: Incentives for Health Professionals ซึ่งจัดทำโดย Global Health Workforce Alliance (GHWA) ผลการศึกษา พบว่า แรงจูงใจที่ไม่ใช่เงินตามนิยามข้างต้น มีความสัมพันธ์กับการคงอยู่ของแพทย์ใน ชนบทอย่างมีนัยยะสำคัญทางสถิติและความสัมพันธ์ดังกล่าวมีความแตกต่างกันในระหว่างกลุ่มแพทย์ที่มีอายุการทำงานน้อยกว่า 3 ปี และกลุ่มแพทย์ที่มีอายุการทำงานมากกว่า 3 ปี ทั้งนี้เนื่องจากมุมมองของแพทย์ที่แตกต่างกัน กล่าวคือ การที่กลุ่มแพทย์ที่มีอายุการทำงานน้อยกว่า 3 ปี มีแนวโน้มที่จะต้องศึกษาต่อแรงจูงใจที่ไม่ใช่เงิน จึงมักจะเป็นปัจจัยเรื่องการทำงานซึ่งเป็นปัจจัยระยะสั้น ในขณะที่แพทย์ที่มีอายุการทำงานมากกว่า 3 ปี เน้นปัจจัยในการดำรงชีวิต อย่างไรก็ดี จากการศึกษาจะพบว่า แรงจูงใจที่ไม่ใช่เงินเหล่านี้ สามารถบริหารจัดการให้เกิดขึ้นในโรงพยาบาลต่างๆ ได้และเป็นความจำเป็นของกระทรวงสาธารณสุขที่ต้องดำเนินการผลักดันให้มีการพัฒนาระบบแรงจูงใจที่ไม่ใช่เงินนี้ในโรงพยาบาลของรัฐ โดยเฉพาะโรงพยาบาลชุมชนต่อไป