การศึกษาเภสัชจลนศาสตร์ และเภสัชพลศาสตร์ของยาไอเวอร์เมคตินในผู้ป่วยเด็กติดเชื้อไวรัสเด็งกี่

Abstract

โรคไข้เลือดออก เป็นปัญหาทางสาธารณสุขที่สำคัญของโลก เนื่องจากมีผู้ติดเชื้อไวรัสเด็งกี่ซึ่งมีอาการทางคลินิกมากถึง 390 ล้านคนต่อปี โดยทั่วไปคนที่ติดเชื้อไวรัสเด็งกี่จะไม่แสดงอาการ (asymptomatic) แต่มีผู้ติดเชื้อจำนวนหนึ่งที่จะมีอาการทางคลินิก แบ่งออกเป็น 2 กลุ่ม คือ กลุ่มที่ 1 อาการไม่รุนแรงที่เรียกว่าไข้เด็งกี่ (Dengue Fever, DF) หายได้เองในเวลา 4-7 วัน กลุ่มที่ 2 อาการรุนแรงและอาจถึงแก่ชีวิตได้ เรียกว่า โรคไข้เลือดออก (Dengue hemorrhagic fever/Dengue shock syndrome, DHF/DSS) ซึ่งมีลักษณะสำคัญที่ทำให้เกิดพยาธิสภาพภาวะที่มีการรั่วของสารน้ำออกนอกหลอดเลือดอย่างรวดเร็ว หากไม่ได้รับการรักษาที่เหมาะสมและทันท่วงที อาจถึงแก่ชีวิตได้ สาเหตุการเกิดโรคไข้เลือดออกเกิดจากติดเชื้อไวรัสเด็งกี่ซึ่งอยู่ในกลุ่มของฟลาวิไวรัส มี 4 ซีโรทัยป์ ได้แก่ 1, 2, 3 และ 4 มียุงลายเป็นพาหะนำเชื้อ ยังไม่มีวิธีใดที่สามารถรักษาหรือป้องกันโรคไข้เลือดออกได้ และวัคซีนที่มีใช้ในปัจจุบันยังมีประสิทธิผลจำกัด รวมทั้งเพิ่มความเสี่ยงที่ผู้ได้รับวัคซีนที่ไม่เคยติดไวรัสเด็งกี่มาก่อน ต้องเข้าโรงพยาบาลจากการติดไวรัสเด็งกี่หลังได้รับวัคซีน ทางทีมวิจัยได้ศึกษาโดยนำยาเก่ามารักษาโรคใหม่ (repurposing drugs) โดยการใช้ยาไอเวอร์เมคติน จากผลการศึกษาระยะที่ 2/3 ในผู้ใหญ่ พบว่า ยาไอเวอร์เมคตินมีความปลอดภัยและลดปริมาณโปรตีน NS1 ของไวรัส และมีแนวโน้มลดอัตราการเกิดอาการรุนแรงได้ นอกจากนี้ไม่มียาตัวอื่นที่คาดว่าจะลดระดับเชื้อไวรัสเด็งกี่ในมนุษย์ได้ และการศึกษาครั้งนี้คณะผู้วิจัยจึงตัดสินใจขยายการศึกษาไปสู่อาสาสมัครที่เด็กอายุต่ำกว่า 15 ปี และน้ำหนักตัวตั้งแต่ 15 กิโลกรัมขึ้นไป เนื่องจากเภสัชจลนศาสตร์ในเด็กนั้นแตกต่างจากผู้ใหญ่ (ขนาดยา การดูดซึมของยา การกระจายตัวของยา เมตาโบลิซึมของยา การขับถ่ายยาและความสามารถที่จะกินยาได้ต่อเนื่อง) วัตถุประสงค์เพื่อจะดูความปลอดภัยและประสิทธิภาพทางเภสัชวิทยาเป็นหลัก โดยประเมินจากความสัมพันธ์ระหว่างปริมาณยากับปริมาณไวรัสในกระแสเลือด และปริมาณโปรตีน NS1 โดยผู้ป่วยเด็กที่ติดเชื้อไวรัสเด็งกี่ได้รับขนาดยาไอเวอร์เมคตินที่แตกต่างกัน (400 μg/kg และ 600 μg/kg) วันละ 1 ครั้ง จำนวน 3 วัน ในกลุ่มน้ำหนักแตกต่างกัน (> 30 kg และ 15-30 kg) ผลการวิเคราะห์ขั้นต้น พบว่า ยาไอเวอร์เมคตินมีความปลอดภัย แต่ปริมาณไวรัสและโปรตีน NS1 ในกระแสเลือด ไม่มีความสัมพันธ์กับปริมาณยาไอเวอร์เมคตินในกระแสเลือด เพื่อยืนยันว่าปริมาณยากับไวรัสมีความสัมพันธ์กันหรือไม่ ผู้วิจัยจะทำการวิเคราะห์ทางเภสัชวิทยาขั้นสูง หากไม่พบความสัมพันธ์ใด ขนาดยา 400 μg/kg วันละครั้ง ต่อเนื่อง 3 วัน จะเป็นขนาดยาที่เหมาะสมในการทดสอบ ในระยะที่ 3 ในผู้ป่วยเด็กต่อไป