บทคัดย่อ
หลายคนอาจเคยรับรู้เกี่ยวกับโรคระบาดที่น่าสะพรึงกลัวที่เคยเกิดขึ้นในอดีต เช่น การระบาดของไข้ทรพิษที่ทำให้ผู้คนต้องอพยพย้ายเมืองหรือทิ้งหมู่บ้าน เรื่องเล่าของผู้ป่วยที่มีผิวหนังพุพองด้วยฝีหนอง นอนป่วยหรือตายบนเตียงที่ปูด้วยใบตอง หรือเรื่องราวของ “ห่าปีระกา” ที่มีการนำศพของผู้ป่วยที่ตายจากอหิวาต์ไปกองทิ้งไว้ที่วัด แต่น้อยคนที่จะคาดคิดว่า ในช่วงชีวิตของเราจะต้องเผชิญกับโรคระบาดใหญ่ ที่มีคนป่วยทั่วโลกมากกว่า 500 ล้านคน และมีคนตายมากกว่า 6 ล้านคน การระบาดของโควิด-19 เป็นเหตุการณ์สำคัญที่ส่งผลกระทบต่อสังคมไทยและโลกในระยะยาว และจะกลายเป็นจุดเปลี่ยนสำคัญที่เราควรกลับมาทบทวนพินิจพิเคราะห์ และเรียนรู้จากวิกฤติครั้งนี้ เพื่อเตรียมพร้อมรับกับสถานการณ์ที่ไม่คาดคิดในอนาคต เรื่องราวและประสบการณ์ที่เกิดขึ้นในช่วงการระบาดของโรคโควิด-19 เป็นตัวอย่างของการเผชิญกับวิกฤติที่เราไม่ได้คาดคิดมาก่อน ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธรได้ดำเนินโครงการโควิด-19 กับสังคมไทย โดยการสนับสนุนของสถาบันวิจัยระบบสาธารณสุข (สวรส.) มีวัตถุประสงค์เพื่อบันทึกข้อมูลและเก็บรวบรวมเรื่องราวที่เกิดขึ้น ทั้งการบันทึกภาพถ่ายเหตุการณ์สำคัญ การรวบรวมข้อมูลสถานการณ์และเหตุการณ์ที่เกิดขึ้น นโยบายและมาตรการการรับมือที่ดำเนินการทั้งโดยภาครัฐและภาคประชาชน การบันทึกประสบการณ์ของผู้เกี่ยวข้อง ทั้งบุคลากรทางการแพทย์ บุคลากรด้านการควบคุมป้องกันโรคและอื่นๆ รวมทั้งผู้ได้รับผลกระทบต่างๆ โดยมีการพัฒนาระบบจดหมายเหตุดิจิทัลโควิด-19 ขึ้น เพื่อประโยชน์ในการศึกษาค้นคว้าในระยะยาว สำหรับบทความที่รวบรวมไว้ในหนังสือเล่มนี้ เป็นส่วนหนึ่งของความพยายามในการสร้างความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับการระบาดและผลกระทบของโรคโควิด-19 ภายใต้โครงการดังกล่าว โดยเน้นการนำเสนอมุมมองด้านสังคมและสะท้อนอารมณ์ความรู้สึกที่เกิดขึ้น โดยเฉพาะเรื่องราวของผู้คนที่ไม่มีสุ้มเสียงทางสังคมและมุมที่มักถูกมองข้าม ไม่ว่าจะเป็นอคติเชิงนโยบายที่เกิดขึ้น ประสบการณ์ของคนทำงานในห้องปฏิบัติการหรือห้องแล็บ เจ้าหน้าที่คอลเซนเตอร์ ชีวิตของกลุ่มเปราะบาง เรื่องราวที่เกิดขึ้นกับแรงงานต่างชาติในตลาดกลางกุ้ง โควิดกับธุรกิจบันเทิง ไทม์ไลน์ในฐานะเครื่องมือควบคุมโรค และกระบวนการเยียวยาของรัฐที่เกิดขึ้น บทความเหล่านี้บันทึกและบอกเล่าเรื่องราวที่ช่วยสะท้อนให้เห็นถึงมิติทางสังคม การเมืองและความเป็นมนุษย์ ผ่านปฏิบัติการของภาคการแพทย์และสาธารณสุขและความรู้สึกนึกคิดของผู้คนที่เกี่ยวข้อง ซึ่งทำให้เราเห็นถึงอารมณ์ความรู้สึก ความเหลื่อมล้ำ ความทุกข์และความหวังในชีวิตยามวิกฤติของผู้คน ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธรหวังว่า ผลงานชิ้นนี้จะทำให้การเผชิญกับวิกฤติโควิด-19 เป็นบทเรียนที่ช่วยให้เรามีความละเอียดอ่อนต่อความทุกข์ของผู้คน และมีความเข้าใจในมิติทางสังคมเพิ่มมากขึ้น ในการเผชิญกับวิกฤติที่อาจจะมีขึ้นในอนาคต
