การพัฒนานโยบายสาธารณะเพื่อสุขภาพแบบมีส่วนร่วมในการป้องกันโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 (COVID-19) ในอำเภอเมือง จังหวัดตรัง

Abstract

การวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วม (Participatory Action Research-PAR) มีวัตถุประสงค์เพื่อพัฒนานโยบายสาธารณะแบบมีส่วนร่วมในการป้องกันโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 (COVID-19) ในอำเภอเมือง จังหวัดตรัง และเพื่อติดตามและประเมินผลการใช้นโยบายสาธารณะฯ กลุ่มเป้าหมายที่เก็บรวบรวมข้อมูลแบ่งเป็น 2 กลุ่ม ได้แก่ 1. ข้อมูลเชิงคุณภาพ ประกอบด้วย 1) กลุ่มนักวิชาการหรือผู้ที่ปฏิบัติงานในหน่วยงานของรัฐ 2) กลุ่มผู้บริหารองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น และ 3) กลุ่มประชาชนหรือภาคประชาสังคม จำนวน 94 คน และ 2. ข้อมูลเชิงปริมาณ คือ ประชาชนในพื้นที่เป้าหมาย จำนวน 384 คน การดำเนินการวิจัยแบ่งเป็น 3 ระยะ ได้แก่ 1) การศึกษาสถานการณ์ของปัญหา 2) การพัฒนานโยบายฯ และนำนโยบายฯ ไปทดลองใช้ 3) การประเมินนโยบายสาธารณะร่วมกับการพัฒนากระบวนการขับเคลื่อนนโยบายสาธารณะเพื่อสุขภาพ ซึ่งในระยะนี้ ประกอบด้วย 5 ขั้นตอน ดังนี้ 1) การก่อตัวของประเด็นเชิงนโยบาย 2) การก่อรูปนโยบายหรือการกำหนดทางเลือกเชิงนโยบาย 3) การตัดสินใจทางนโยบาย 4) การนำนโยบายไปสู่การปฏิบัติ และ 5) การติดตามและประเมินผลนโยบาย โดยมีการดำเนินการวิจัยระหว่างเดือนเมษายน พ.ศ. 2564 – พฤษภาคม พ.ศ. 2565 เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัยประกอบด้วย แนวทางการสนทนากลุ่ม การสัมภาษณ์เชิงลึก แบบสอบถาม การสังเกตและการจัดเวทีแลกเปลี่ยนเรียนรู้ ผลการวิจัยพบว่า ขั้นที่ 1 การก่อตัวของประเด็นเชิงนโยบาย เกิดจากปัญหาการระบาดของโรคในชุมชน โดยมีการดำเนินการป้องกัน ควบคุมการระบาดของโรคภายใต้คณะกรรมการตามระบบบัญชาการเหตุการณ์และศูนย์ปฏิบัติการภาวะฉุกเฉินทางสาธารณสุข (Public Health Emergency Operation Center : PHEOC) ร่วมกับการมีส่วนร่วมของชุมชน ขั้นที่ 2 การก่อรูปนโยบายหรือการกำหนดทางเลือกเชิงนโยบาย โดยข้อเสนอจากกลุ่มนักวิชาการ คือ มาตรการ 5 เร่ง ที่ครอบคลุมถึงการค้นหาผู้ติดเชื้อ รักษาผู้ติดเชื้อ การฉีดวัคซีน การรณรงค์ให้ประชาชนปฏิบัติตามมาตรการป้องกันการติดเชื้อแบบครอบจักรวาล (Universal Prevention) รวมถึงการเยียวยาจิตใจผู้ติดเชื้อ กลุ่มผู้บริหารองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น คือ มีการสนับสนุนการประชาสัมพันธ์ข้อมูล การจัดหาอุปกรณ์และสาธารณูปโภคที่จำเป็นสำหรับกักกันอยู่ในบ้านและชุมชน และกลุ่มประชาชนหรือภาคประชาสังคม คือ มาตรการการสร้างพื้นที่ปลอดภัยจาก COVID–19 (COVID Free Setting) โดยมุ่งเน้นสถานที่สำคัญ ได้แก่ 5ร 1ต ประกอบด้วย 1ร : ร้านอาหาร 2ร : โรงเรียน 3ร : โรงพยาบาล 4ร : โรงงาน 5ร : โรงแรม และ 1ต : ตลาด เมื่อกำหนดนโยบายสาธารณะแล้วได้มีการดำเนินการตัดสินใจทางนโยบาย การนำนโยบายไปสู่การปฏิบัติ มีการติดตามและการประเมินผลนโยบาย พบว่า ประชาชนมีการปฏิบัติตามมาตรการฯ อยู่ในระดับมาก (M=2.62, SD=0.28) มีความพึงพอใจต่อนโยบายสาธารณะฯ อยู่ในระดับมาก (M=8.30, SD=1.69) และประชาชนมีส่วนร่วมระดับมาก (M=8.45, SD=1.57) ผลการวิจัยแสดงให้เห็นว่าการพัฒนานโยบายสาธารณะแบบมีส่วนร่วมในการป้องกันโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 (COVID-19) ในอำเภอเมือง จังหวัดตรัง เกิดขึ้นภายใต้การมีส่วนร่วมของบุคลากรภาครัฐ เอกชนและประชาชน โดยมีการขับเคลื่อนนโยบายสาธารณะฯ ในพื้นที่อย่างเป็นรูปธรรม