การศึกษาความคุ้มค่าทางเศรษฐกิจและสังคมของนวัตกรรมการสร้างงานเพื่อยกระดับความสามารถในการดูแลสุขภาวะของชุมชนภายใต้สถานการณ์โรคอุบัติใหม่

Abstract

สถานการณ์การระบาดของโรคโควิด-19 ส่งผลให้มีจำนวนผู้ว่างงานมากขึ้น เป็นผลมาจากการที่สถานประกอบการหยุดดำเนินการหรือลดจำนวนพนักงาน จึงก่อให้เกิดการตกงาน การลดเวลาทำงานส่งผลให้รายได้และเงินออมของแรงงานลดลง ทำให้เกิดความเครียดและปัญหาสุขภาพตามมา โดยกลุ่มที่มีความเสี่ยงจะได้รับผลกระทบมากที่สุด ได้แก่ กลุ่มบัณฑิตจบใหม่ กลุ่มแรงงานไร้ฝีมือ แรงงานที่ไม่ได้ทำงานประจำและแรงงานสูงวัย สำหรับประเทศไทยผู้ตกงานจากการระบาดของโรคโควิด-19 มีทางเลือกว่าจะเดินทางกลับภูมิลำเนาของตนเอง หรือหางานอื่นทำต่อไป ในกรณีผู้ที่กลับไปยังภูมิลำเนาอาจไม่สามารถหางานทำได้ เนื่องจากชุมชนไม่มีอาชีพรองรับ นอกเหนือไปจากการช่วยเหลืองานของครอบครัว ที่ผ่านมามีโครงการที่เป็นนวัตกรรมในการสร้างงานของหน่วยงานภาครัฐหลายโครงการที่มุ่งแก้ปัญหาการว่างงานของบัณฑิตและการยกระดับสุขภาวะของชุมชนไปควบคู่กันด้วยการจ้างงานบัณฑิตให้กลับไปทำงานในชุมชน สำหรับโครงการการสร้างงาน สร้างอาชีพเพื่อฟื้นฟูเศรษฐกิจและสังคมภายใต้สถานการณ์การระบาดของโรคโควิด-19 ของหน่วยงานภาครัฐ นอกจากจะวัดด้วยตัวชี้วัดระดับผลผลิตของโครงการแล้ว การประเมินความคุ้มค่าในเชิงสังคมที่เป็นผลรวมของมูลค่าทางเศรษฐกิจและสังคมที่เกิดขึ้นจากการดำเนินโครงการ เพื่อนำข้อมูลที่ได้ไปประกอบการประเมินความคุ้มค่าในการดำเนินโครงการ รวมถึงเป็นแนวทางในการยกระดับโครงการเหล่านี้และโครงการลักษณะเดียวกันให้มีผลสัมฤทธิ์ที่สูงขึ้นต่อไป ผลการศึกษา วัตถุประสงค์ข้อที่ 1 จากการศึกษาเอกสารที่เกี่ยวข้องทั้งต่างประเทศและในประเทศ สรุปได้ว่า การระบาดของโรคติดต่ออุบัติใหม่ส่งผลให้บัณฑิตจบใหม่และบัณฑิตเก่าเกิดการว่างงาน เนื่องจากสถานประกอบการบางแห่งเริ่มมีการปิดตัวหรือลดจำนวนการจ้างงานลงและสถานประกอบการมีจำนวนไม่เพียงพอต่อจำนวนผู้ว่างงาน ซึ่งผลกระทบดังกล่าวทำให้แรงงานเดินทางกลับภูมิลำเนา แต่ภายในชุมชนไม่มีอาชีพที่รองรับ ซึ่งถือว่าเป็นปัญหาสำคัญที่ทำให้เกิดปัญหาการว่างงานของคนภายในชุมชน วัตถุประสงค์ข้อที่ 2 ผลการศึกษาความคุ้มค่าทางเศรษฐกิจและสังคมของนวัตกรรมการสร้างงานเพื่อยกระดับความสามารถในการดูแลสุขภาวะของชุมชนภายใต้สถานการณ์โรคอุบัติใหม่ ทั้ง 5 โครงการ คือ (1) โครงการพัฒนาพื้นที่ต้นแบบการพัฒนาคุณภาพชีวิตตามหลักทฤษฎีใหม่ ประยุกต์สู่ “โคก หนอง นา โมเดล” มีความคุ้มค่าทางเศรษฐกิจและสังคม (Social Return on Investment: SROI) เท่ากับ 1: 4.23 (2) โครงการ 1 ตำบล 1 กลุ่มเกษตรทฤษฎีใหม่ มีความคุ้มค่าทางเศรษฐกิจและสังคม (SROI) เท่ากับ 1: 7.13 (3) โครงการยกระดับเศรษฐกิจและสังคมรายตำบลแบบบูรณาการ (1 ตำบล 1 มหาวิทยาลัย) มีมูลค่าทางเศรษฐกิจและสังคมทั้งหมด 54,695,113,361 บาท ความคุ้มค่าทางเศรษฐกิจและสังคม (SROI) เท่ากับ 1: 5.15 (4) โครงการอาสาสมัครบริบาลท้องถิ่น เพื่อดูแลผู้สูงอายุที่มีภาวะพึ่งพิง มีความคุ้มค่าทางเศรษฐกิจและสังคม (SROI) เท่ากับ 1: 3.55 และ (5) โครงการสร้างงาน สร้างอาชีพด้วยการนวดไทยในสถานการณ์โรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 มีความคุ้มค่าทางเศรษฐกิจและสังคม (SROI) เท่ากับ 1: 22.70 วัตถุประสงค์ข้อที่ 3 ข้อเสนอแนะเพื่อการพัฒนารูปแบบของนวัตกรรมการสร้างงานเพื่อยกระดับความสามารถในการดูแลสุขภาวะของชุมชน คือ การ “จับคู่” ระหว่างองค์ความรู้และนวัตกรรมที่ผู้รับเห็นประโยชน์ กับความรู้เดิมที่ผู้รับมีอยู่แล้วจะส่งผลให้เกิดความคุ้มค่า การทำโครงการควรมี Exit Strategy ในการส่งต่อผู้เข้าร่วมโครงการระหว่างรองาน และเพื่อให้เกิดความต่อเนื่องในการมีงานทำ การเตรียมความพร้อมของผู้เข้าร่วมโครงการ โดยเฉพาะ Mindset + Soft Skills + Leadership Skills + Communication Skills + Digital Skills + Financial Skills เป็นสิ่งสำคัญ Outputs + Outcomes ของโครงการแต่ละประเภทมีระยะเวลาไม่เท่ากัน การประเมินความสำเร็จจึงต้องวางกรอบเวลาในการประเมินให้สอดคล้องกับลักษณะของโครงการ การบริหารความคาดหวังของผู้มีส่วนได้ส่วนเสียและผู้เข้าร่วมโครงการ เพื่อให้ทราบถึงขอบเขตการดำเนินการ ความรับผิดชอบ และ Do’s and Don’ts ของโครงการ การถอดบทเรียนการทำโครงการ เพื่อนำไปใช้ในการปรับปรุงโครงการในระยะต่อไป การเลือกพื้นที่/กลุ่มเป้าหมายในการดำเนินโครงการ ควรเน้นความเหมาะสมและความพร้อมของประชาชน ผู้รับผลประโยชน์กับหน่วยงานในพื้นที่เป็นหลักและความต่อเนื่องของโครงการในระยะยาวมีความสำคัญ เพราะหากถูกมองว่าเป็นเพียงโครงการระยะสั้น ระบบการทำงานก็จะถูกออกแบบมาเพื่อการทำงาน “ชั่วคราว” ทำให้ยากที่จะเกิดความยั่งยืน จากโครงการการสร้างงาน สร้างอาชีพของทั้ง 5 โครงการ สามารถช่วยลดอัตราการว่างงาน ช่วยให้แรงงานที่เคยทำงานนอกพื้นที่ ที่ประสบปัญหาการว่างงานจากสถานการณ์การแพร่ระบาดของโรคโควิด–19 เมื่อกลับคืนถิ่นมีงานทำ อีกทั้งผู้ที่เข้าร่วมโครงการยังสามารถเข้าถึงแหล่งเงินทุนในการประกอบอาชีพ การพัฒนาผลิตภัณฑ์และการทำการตลาดได้