การศึกษาความปลอดภัยและการตอบสนองทางภูมิคุ้มกันต่อสายพันธุ์โอไมครอนของการฉีดวัคซีนเข็มที่ 3 ในชั้นผิวหนังและกล้ามเนื้อในผู้สูงอายุที่ได้รับวัคซีนแอสตร้าเซเนก้า 2 เข็ม

Abstract

วัคซีนโควิด-19 เข็มกระตุ้นมีความจำเป็นอย่างยิ่งที่จะต้องให้ในกลุ่มประชากรที่มีความเสี่ยงสูงหากมีการติดเชื้อโควิด-19 เช่น กลุ่มผู้สูงอายุ จากการศึกษาพบว่า การฉีดวัคซีนเข้าชั้นผิวหนังมีประสิทธิภาพเทียบเท่าการฉีดเข้าชั้นกล้ามเนื้อ หรือฉีดใต้ผิวหนัง อีกทั้ง ยังลดอาการข้างเคียงที่อาจเกิดขึ้นจากการฉีดวัคซีนเข็มกระตุ้น ซึ่งเป็นหนึ่งในอุปสรรคที่ส่งผลต่อความลังเลใจในการเข้ารับวัคซีนของผู้สูงอายุ โดยการศึกษาในครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อเปรียบเทียบผลการตอบสนองทางภูมิคุ้มกันและความปลอดภัยภายหลังการฉีดวัคซีนเข้าชั้นผิวหนังและการฉีดเข้าชั้นกล้ามเนื้อของวัคซีนชนิดเอ็มอาร์เอนเอในผู้สูงอายุไทย โดยศึกษาแบบสุ่มตัวอย่างแบบเปิด ดำเนินการศึกษาที่โรงพยาบาลศิริราช กรุงเทพมหานคร ประเทศไทย ซึ่งเสร็จสิ้นเมื่อเดือนกรกฎาคม พ.ศ. 2565 โดยกลุ่มตัวอย่าง คือ ผู้ที่มีอายุ 65 ปีขึ้นไป ที่ได้รับวัคซีนสองเข็มแรกเป็น ChAdOx1 โดยการฉีดเข้าชั้นกล้ามเนื้อ เป็นระยะเวลา 12-24 สัปดาห์ก่อนเข้าโครงการ โดยจำนวนกลุ่มของวัคซีนสำหรับการศึกษาในครั้งนี้ ประกอบด้วย 6 กลุ่ม ได้แก่: mRNA-1273 ฉีดวัคซีนเข้าชั้นผิวหนัง (20 ไมโครกรัม; 0.1 มล., n=35), mRNA-1273 ฉีดเข้าชั้นกล้ามเนื้อ (100 ไมโครกรัม; 0.5 มล., n=35), BNT162b2 ฉีดวัคซีนเข้าชั้นผิวหนัง (10 ไมโครกรัม; 0.1 มล., n=35 สำหรับกลุ่มอายุ 65-79 และ ≥ 80 ปี) หรือ BNT162b2 ฉีดเข้าชั้นกล้ามเนื้อ (30 ไมโครกรัม; 0.3 มล., n=35 สำหรับกลุ่มอายุ 65-79 และ ≥ 80 ปี) สำหรับการรายงานเหตุการณ์ไม่พึงประสงค์จะถูกรวบรวมเป็นระยะเวลา 7 วัน หลังจากการฉีดวัคซีน โดยใช้รูปแบบบันทึกอิเล็กทรอนิกส์ในส่วนของผลการตอบสนองทางภูมิคุ้มกันจะถูกวิเคราะห์โดยระดับของแอนติบอดี พร้อมทั้ง pseudotype-based neutralization assays (PVNT50) ต่อสายพันธุ์ต่างๆ และการตอบสนองของ T-cell ชนิด S-peptide และ NMO-peptide stimulation ผลการวิจัยพบว่า อาสาสมัครของโครงการมีจำนวนทั้งสิ้น 210 คน โดยส่วนใหญ่ร้อยละ 70.5 เป็นเพศหญิง อายุมัธยฐานคือ 77.5 ปี (ค่าพิสัยควอไทล์ที่ 1-3: 71.0-84.0 ปี) ที่ 4 สัปดาห์หลังการฉีดวัคซีนเข็มกระตุ้น ระดับแอนติบอดีโดยภาพรวมเพิ่มขึ้นในทุกกลุ่มวัคซีนอยู่ที่ 45.11 (95%CI 38.82, 52.41) เท่า จากก่อนได้รับวัคซีนเข็มกระตุ้น โดยเฉพาะอย่างยิ่งในกลุ่มอาสาสมัครที่ได้รับ mRNA-1273 โดยการฉีดเข้าชั้นกล้ามเนื้อจะให้การตอบสนองทางภูมิคุ้มกันสูงที่สุดและสูงกว่าการได้รับ BNT162b2 โดยการฉีดเข้าชั้นกล้ามเนื้อ อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (GMC ของ mRNA-1273 โดยการฉีดเข้าชั้นกล้ามเนื้อ = 3,837.12 BAU/mL, GMC ของ BNT162b2 โดยการฉีดเข้าชั้นกล้ามเนื้อ = 2,530.58 BAU/mL, p=0.021) ทั้งนี้ เมื่อพิจารณาตามการได้รับวัคซีนชนิดเดียวกัน พบว่า การฉีดวัคซีนเข้าชั้นผิวหนังมีแนวโน้มที่ให้ระดับแอนติบอดีต่ำกว่าการฉีดเข้าชั้นกล้ามเนื้อ อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ นอกจากนี้ พบว่าระดับภูมิคุ้มกันต่อสายพันธุ์โอไมครอนสูงที่สุดในกลุ่มอาสาสมัครที่ได้รับ mRNA-1273 โดยการฉีดเข้าชั้นกล้ามเนื้อ (616.8) ตามด้วย mRNA-1273 โดยการฉีดเข้าชั้นผิวหนัง (213.9), BNT162b2 โดยการฉีดเข้าชั้นกล้ามเนื้อ (144.6) และ BNT162b2 โดยการฉีดเข้าชั้นผิวหนัง (82.1) สำหรับการรายงานเหตุการณ์ไม่พึงประสงค์ พบว่า กลุ่มที่ได้รับวัคซีนเข้าชั้นผิวหนังมีสัดส่วนของการเกิดอาการข้างเคียงเฉพาะที่บริเวณที่ฉีดวัคซีนมากกว่ากลุ่มที่ได้รับวัคซีนเข้าชั้นกล้ามเนื้อ แต่เกิดผลข้างเคียงทั่วร่างกายที่น้อยกว่า สรุปผล: การฉีดวัคซีน mRNA-1273 เข้ากล้ามเนื้อให้การตอบสนองทางภูมิคุ้มกันสูงที่สุดและเกิดผลข้างเคียงชนิดทั่วร่างกายน้อยกว่ากลุ่มที่ได้รับ BNT162b2 แต่ถึงแม้ว่าการฉีดวัคซีนเข้าชั้นผิวหนังมีแนวโน้มที่จะให้ผลทางภูมิคุ้มกันต่ำกว่าการฉีดเข้าชั้นกล้ามเนื้อ แต่ระดับภูมิคุ้มกันที่ได้ก็ยังคงอยู่ในระดับสูงและผลข้างเคียงตามระบบน้อยกว่าการฉีดเข้าชั้นกล้ามเนื้อ การให้วัคซีน mRNA-1273 ด้วยการฉีดเข้าในผิวหนังจึงเป็นอีกทางเลือกหนึ่งในการให้วัคซีนเข็มกระตุ้นในผู้สูงอายุ