การศึกษาการปนเปื้อนและแพร่กระจายของเชื้อ Acinetobacter baumannii ที่ดื้อยาหลายขนานในหอผู้ป่วยเด็กวิกฤตเด็กและหอผู้ป่วยวิกฤตทารกแรกเกิด

Abstract

เชื้อ Acinetobacter baumannii (A. baumannii) เป็นแบคทีเรียแกรมลบที่เป็นสาเหตุสำคัญของโรคติดเชื้อในโรงพยาบาล (nosocomial infection) การติดเชื้อ A. baumannii ในโรงพยาบาลเป็นปัญหาสำคัญทั่วโลกรวมทั้งในประเทศไทย เนื่องจากเชื้อชนิดนี้มีการพัฒนาตนเองให้มีการดื้อยาต้านจุลชีพได้หลากหลายกลไกทำให้เกิดเชื้อ A. baumannii ที่ดื้อยาหลายชนิด (multi-drugs resistant A. baumannii) หากผู้ป่วยที่มีการติดเชื้อนี้ พบว่า ผู้ป่วยมีอัตราการตายที่สูงทั้งในกลุ่มผู้ป่วยผู้ใหญ่และเด็กรวมถึงทารกแรกเกิด การแพร่กระจายของเชื้อ A. baumannii ในโรงพยาบาลเกิดขึ้นผ่านการสัมผัส (Contact transmission) ซึ่งเป็นการสัมผัสโดยตรง (direct contact) ผ่านมือของบุคลากรทางการแพทย์หรือสัมผัสทางอ้อมผ่านการสัมผัสเชื้อที่อยู่ตามสิ่งแวดล้อมต่างๆ ในหอผู้ป่วย การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์ เพื่อศึกษารูปแบบการแพร่กระจายของเชื้อ Acinetobacter baumannii ในหอผู้ป่วยเด็กและทารกแรกเกิดวิกฤตของโรงพยาบาลทุ่งสง โรงพยาบาลมหาราชนครศรีธรรมราช จังหวัดนครศรีธรรมราช และโรงพยาบาลท่าศาลา โดยการเก็บสิ่งส่งตรวจ แยกเป็น 1) จุดสัมผัสของผู้ป่วยแต่ละราย ประกอบด้วย เตียงหรือตู้ให้ความอบอุ่นของผู้ป่วย เตียงหรือตู้ให้ความอบอุ่นที่อยู่ใกล้ชิด จอมอนิเตอร์ มือ เสื้อผ้าของผู้ปฏิบัติงานและชุดให้สารน้ำ 2) จุดสัมผัสร่วมในหอผู้ป่วย ประกอบด้วย แฟ้มบันทึกการรักษา โต๊ะทำงานภายในหอผู้ป่วย ลูกบิดประตู คอมพิวเตอร์ โทรศัพท์ อ่างล้างมือและอ่างอาบน้ำ เพื่อนำไปเพาะแยกเชื้อ บ่งชี้เชื้อสายพันธุ์ A. baumannii และทดสอบความไวของเชื้อ ซึ่งได้เก็บข้อมูลตั้งแต่เดือน ตุลาคม พ.ศ. 2564–กันยายน พ.ศ. 2565 พบว่า ในช่วงระยะเวลา 12 เดือน มีผู้ป่วยที่มีผลเพาะเชื้อยืนยันเชื้อ A. baumannii ทั้งหมดจำนวน 27 ราย โดยเป็นผู้ป่วยจากหอผู้ป่วยทารกวิกฤตของโรงพยาบาลทุ่งสง จำนวน 15 ราย ผู้ป่วยจากหอผู้ป่วยทารกวิกฤตของโรงพยาบาลมหาราช จำนวน 5 ราย และผู้ป่วยจากหอผู้ป่วยเด็กวิกฤตของโรงพยาบาลมหาราช จำนวน 7 ราย จากการวิเคราะห์เชื้อ ผลจากทั้งสองโรงพยาบาล พบว่า บริเวณจุดสัมผัสของผู้ป่วยแต่ละรายพบการปนเปื้อนของเชื้อดื้อยา A. baumannii มากที่สุด ได้แก่ บริเวณเตียงของผู้ป่วย (29.63%) และเตียงข้างเคียง (29.63%) โดยพบมากถึง 8 ราย จากผู้ป่วยที่มีการยืนยันเชื้อทั้งหมดจำนวน 27 ราย บริเวณที่พบการปนเปื้อนของเชื้อรองลงมา คือ เสื้อผ้าของผู้ปฏิบัติงาน (22.22%) ชุดให้สารน้ำ (14.81%) จอมอนิเตอร์ (11.11%) และมือของผู้ปฏิบัติงาน (11.11%) สำหรับจุดสัมผัสร่วมในหอผู้ป่วย พบว่า บริเวณอ่างอาบน้ำ (25.93%) พบเชื้อมากที่สุด 8 ราย ลำดับถัดมาเป็นแฟ้มผู้ป่วย (18.52%) และโต๊ะทำงานภายในหอผู้ป่วย (18.52%) โดยพบเชื้อ 5 ราย ส่วนบริเวณอ่างล้างมือ (14.81%) คอมพิวเตอร์ (11.11%) และลูกบิดประตู (3.70%) พบการกระจายของเชื้อลดลงตามลำดับ ในขณะที่บริเวณโทรศัพท์ ไม่พบเชื้อ A. baumannii จากทั้งสองโรงพยาบาล