การศึกษาแบบผสมผสานเพื่ออธิบายพฤติกรรมและปัจจัยที่สัมพันธ์กับพฤติกรรมการใช้สารเสพติดในกลุ่มนักศึกษาอาชีวะ ในเขตภาคตะวันออก

Abstract

ปัญหายาเสพติดในวัยรุ่นเป็นปัญหาที่ซับซ้อนและเกิดจากการผสมผสานของหลายปัจจัยอย่างไรก็ตาม การศึกษาข้อมูลระบาดวิทยาในกลุ่มนักศึกษาอาชีวะยังมีอยู่จำกัด ดังนั้น การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาความชุกและปัจจัยที่สัมพันธ์กับพฤติกรรมการใช้สารเสพติดของกลุ่มนักศึกษาระดับอาชีวศึกษาในเขตภาคตะวันออก และ 2) ศึกษาประสบการณ์ รูปแบบการใช้สารเสพติด และปัจจัยที่สนับสนุนต่อการใช้เสพติดของนักศึกษาอาชีวะในเขตภาคตะวันออก การวิจัยครั้งนี้เป็นการวิจัยแบบผสมผสาน ชนิด Convergent Design ทำการเก็บรวบรวมข้อมูลเชิงปริมาณในกลุ่มตัวอย่างที่เป็นนักศึกษาระดับอาชีวศึกษาในเขตภาคตะวันออก จำนวน 1,538 คน ด้วยวิธีการการสุ่มตัวอย่างแบบหลายขั้นตอน และทำการเก็บรวบรวมข้อมูลด้วยแบบสอบถาม และวิเคราะห์ข้อมูล โดยใช้สถิติ chi-square test, t-test และ binary logistic regression analysis และทำการเก็บรวบรวมข้อมูลเชิงคุณภาพในผู้ให้ข้อมูล จำนวน 24 คน ทำการสัมภาษณ์โดยใช้แบบสัมภาษณ์กึ่งโครงสร้าง และทำการวิเคราะห์ข้อมูลโดยวิธี Thematic analysis ผลการวิจัยพบว่า กลุ่มตัวอย่างส่วนใหญ่เป็นเพศชาย คิดเป็นร้อยละ 77.5 มีอายุเฉลี่ย 17.87 (SD = 1.47) ปี มีรายรับเฉลี่ยต่อเดือนอยู่ระหว่าง 2,001-4,000 บาท/เดือน คิดเป็นร้อยละ 48.9 อายุที่เริ่มใช้สารเสพติดอยู่ระหว่าง 4-20 ปี ขึ้นอยู่กับชนิดของสารเสพติด อัตราชุกของการใช้สารเสพติดของกลุ่มตัวอย่างตลอดช่วงชีวิต, 12 เดือน, 3 เดือน และ 1 เดือน คิดเป็นเป็นร้อยละ 70.7, 65.5, 57.5 และ 49.7 ตามลำดับ สารเสพติดที่กลุ่มตัวอย่างใช้มากที่สุดในช่วง 12 เดือนที่ผ่าน 5 อันดับแรก ได้แก่ สุรา บุหรี่ไฟฟ้า บุหรี่ ใบกระท่อม และสารผสมน้ำต้มใบกระท่อม คิดเป็นร้อยละ 52.5, 38.9, 28.9, 16.6 และ 14 ตามลำดับ โดยเพศหญิงมีอัตราชุกของการใช้สุราและบุหรี่ไฟฟ้ามากกว่าเพศชาย ผลการศึกษาแบบผสมผสาน ยืนยันได้ว่าปัจจัยที่ส่งผลต่อพฤติกรรมการใช้สารเสพติดของนักศึกษาในภาคตะวันออก ได้แก่ การมีเพื่อนสนิทที่กำลังใช้สารเสพติด (AOR = 5.54, 95% CI = 4.18-7.34, p < .001) การมีแฟนที่กำลังใช้สารเสพติด (AOR = 2.19, 95% CI = 1.35-3.59, p <.05) และความยากในการควบคุมแรงกระตุ้น (AOR = 1.05, 95% CI = 1.01-1.10, p < .05) ผลการศึกษาครั้งนี้แสดงให้เห็นว่าในกลุ่มนักศึกษาอาชีวะมีพฤติกรรมการใช้สารเสพติดสูงขึ้นเมื่อเทียบกับการศึกษาอื่น โดยเฉพาะอย่างยิ่งบุหรี่ไฟฟ้า ซึ่งหน่วยงานที่เกี่ยวข้องทั้งในระดับประเทศ สถาบันอาชีวศึกษา สามารถนำผลการวิจัยครั้งนี้ไปใช้เพื่อสร้างรูปแบบการป้องกัน ควบคุม และลดความอันตรายจากการใช้สารเสพติด