การตรวจติดตามรอยโรคมะเร็งเต้านมแบบไม่รุกรานด้วยการตรวจดีเอ็นเอมะเร็งในเลือดแบบแม่นยํา

Abstract

โรคมะเร็งเป็นปัญหาสุขภาพที่สำคัญของประเทศ มะเร็งเป็นโรคที่เกิดจากการกลายพันธุ์ที่มีความหลากหลายสูง และในผู้ป่วยแต่ละรายมีการกลายพันธุ์ที่ไม่เหมือนกัน ปัจจุบันการตรวจติดตามด้วยภาพถ่ายทางรังสีและการตรวจหาค่ามะเร็ง เช่น CEA ยังมีความไวและความจําเพาะที่ไม่สูงมากพอ โดยเฉพาะการตรวจหามะเร็งในระยะเริ่มต้น และการตรวจหารอยโรคของมะเร็งที่ยังหลงเหลืออยู่หลังจากกระบวนการรักษา (Minimal residual disease หรือ MRD) งานวิจัยชิ้นนี้ได้ทดสอบตรวจวิเคราะห์ดีเอ็นเอของมะเร็งในเลือด หรือ circulating tumor DNA (ctDNA) ซึ่งเป็นแนวทางการตรวจติดตามด้วย liquid biopsy เป็นทางเลือกที่เป็นแบบไม่รุกราน ในการตรวจ ctDNA ใช้วิธี targeted sequencing ด้วย panel ในงานวิจัยชิ้นนี้ได้ทำการเทียบ panel สองรูปแบบคือ panel เฉพาะบุคคล (personalized panel) ที่สร้างขึ้นจากข้อมูลการกลายพันธุ์แบบโซมาติกที่ตรวจพบจากชิ้นเนื้อมะเร็งของอาสาสมัครผู้ป่วยมะเร็งในรูปแบบ FFPE และเทียบกับ shared panel ซึ่งสร้างจากข้อมูลการกลายพันธุ์ที่ตรวจพบในคนไข้มะเร็งเต้านมในประเทศไทย ร่วมกับการใช้ข้อมูลการกลายพันธุ์จากฐานข้อมูล TCGA เพื่อออกแบบให้ครอบคลุมการกลายพันธุ์แบบโซมาติกที่พบได้บ่อยในคนไข้มะเร็งเต้านม ในการวิจัยชิ้นนี้ได้มีการคัดเลือกอาสาสมัครผู้ป่วยมะเร็ง จำนวน 16 ราย จากโรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์ สภากาชาดไทย และวางแผนติดตามก่อนและหลังผ่าตัดจนครบ 1 ปี ทั้งหมด 7 ช่วงเวลา จากผลการทดสอบพบว่า panel ทั้งสองชนิดสามารถใช้ตรวจติดตามได้ แต่การใช้ panel เฉพาะบุคคลจะมีความจําเพาะที่สูงกว่า และมี background mutation signal ที่น้อยกว่า shared panel และพบว่าการใช้ target sequencing จาก ctDNA มีผลที่สอดคล้องกับการติดตามด้วยภาพถ่ายทางรังสี นอกจากนี้มีอาสาสมัคร 1 ราย ที่การใช้ ctDNA สามารถบ่งชี้การกลับมาเป็นซํ้าได้ล่วงหน้าก่อนข้อมูลจากภาพถ่ายทางรังสี ดังนั้น การตรวจวิเคราะห์ ctDNA ด้วย target sequencing จึงเป็นทางเลือกที่น่าสนใจในการตรวจติดตามหา MRD ได้อย่างแม่นยําในผู้ป่วยมะเร็งเต้านม เพื่อให้การประเมินการกลับมาเป็นซํ้าและวางแผนการรักษาโรคมะเร็งเต้านมมีประสิทธิภาพสูงขึ้น