การวิเคราะห์เชิงพื้นที่เพื่อหาทำเลที่ตั้งของโรงพยาบาลระดับทุติยภูมิภาครัฐจัดตั้งใหม่ในเขตกรุงเทพมหานคร

Abstract

โครงการวิจัยเรื่อง การวิเคราะห์หาทำเลที่ตั้งที่เหมาะสมในการก่อตั้งโรงพยาบาลทุติยภูมิภาครัฐในเขตกรุงเทพมหานครโดยประยุกต์ใช้ระบบสารสนเทศทางภูมิศาสตร์เป็นเครื่องมือในการวิเคราะห์เชิงพื้นที่ มีวัตถุประสงค์หลัก 2 ข้อ ได้แก่ 1) เพื่อวิเคราะห์หาทำเลที่ตั้งที่เหมาะสมในการก่อตั้งโรงพยาบาลทุติยภูมิภาครัฐในเขตกรุงเทพมหานคร และ 2) เพื่อพัฒนาข้อเสนอแนะเชิงนโยบาย สำหรับการกำหนดทำเลในก่อตั้งโรงพยาบาลทุติยภูมิภาครัฐในเขตกรุงเทพมหานคร โดยได้ทำการ 1) ประเมินสภาพปัจจุบันในการให้บริการของโรงพยาบาลระดับทุติยภูมิที่ให้บริการผู้ป่วยภายใต้เงื่อนไขการวิจัย พบว่า ในกรณีที่ 1 พิจารณาโรงพยาบาลที่ขึ้นทะเบียนเป็นหน่วยบริการในระบบหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ สามารถครอบคลุมผู้ป่วยได้ 88.29% ของประชากรผู้ป่วยสิทธิประกันสุขภาพแห่งชาติทั้งหมด โดยมีข้อกำหนดว่าผู้ป่วยสามารถรับบริการแบบข้ามเขตได้ ภายใต้เงื่อนไขการเดินทางและระยะทางที่กำหนด ในกรณีที่ 2 พิจารณาพื้นที่ให้บริการ พบว่า โรงพยาบาลที่ขึ้นทะเบียนเป็นหน่วยบริการในระบบหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ สามารถครอบคลุมผู้ป่วยในระยะ 6 กิโลเมตรได้ 87.98% ของประชากรทั้งหมด และในกรณีที่ 3 พิจารณาประชากรและโรงพยาบาลแบบรายเขต พบว่า สามารถครอบคลุมผู้รับบริการเฉลี่ยได้ 61.08% ของประชากรทั้งหมด 2) ประเมินพื้นที่ที่เหมาะสมในการจัดตั้งโรงพยาบาลระดับทุติยภูมิ โดยในขั้นตอนการประเมินนี้จะใช้การหาปัจจัยที่มีความสำคัญในการหาพื้นที่ที่เหมาะสม โดยใช้กระบวนการวิเคราะห์ตามลำดับชั้น (Analytical Hierarchical Process : AHP) และประยุกต์ใช้ระบบภูมิศาสตร์สารสนเทศ (Geographic Information System : GIS) ซึ่งได้ปัจจัยที่ใช้ในการหาทำเลที่ตั้งที่เหมาะสมในการจัดตั้งโรงพยาบาลทุติยภูมิทั้งสิ้น 10 ปัจจัย ทำการกำหนดค่าถ่วงน้ำหนักความสำคัญของแต่ละเกณฑ์ช่วงของปัจจัย ทั้งปัจจัยหลักและปัจจัยรอง แล้วนำมาประมวลผลและวิเคราะห์ข้อมูลซ้อนทับ (Overlay Layer) ด้วยเทคนิคการวิเคราะห์ข้อมูลเชิงพื้นที่ จะได้พื้นที่ที่เหมาะสมใน 3 ระดับ ได้แก่ เหมาะสมมาก เหมาะสมปานกลาง และเหมาะสมน้อย ซึ่งจะใช้พื้นที่ที่เหมาะสมในระดับมากและปานกลางเป็นพื้นที่ที่มีศักยภาพในการจัดตั้งโรงพยาบาลทุติยภูมิ และ 3) กำหนดที่ตั้งของโรงพยาบาลระดับทุติยภูมิจัดตั้งใหม่และประเมินความครอบคลุมการให้บริการ ซึ่งงานวิจัยนี้ได้เสนอการเพิ่มโรงพยาบาลใน 7 เขตที่ไม่มีโรงพยาบาลทุติยภูมิอยู่เลย และเสนอการเพิ่มโรงพยาบาลทุติยภูมิใน 20 เขตที่มีร้อยละการครอบคลุมประชากรที่ต่ำกว่า 70% พบว่าโรงพยาบาลในระบบหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ จำนวน 98 แห่ง และโรงพยาบาลทุติยภูมิจัดตั้งใหม่ 28 แห่ง มีการครอบคลุมพื้นที่ให้บริการเพิ่มขึ้นในระยะไม่เกิน 6 กิโลเมตร ครอบคลุมผู้รับบริการได้ 94.36% (เดิม 87.98%) และเมื่อพิจารณาแบบแยกรายเขต สามารถครอบคลุมผู้รับบริการได้ เพิ่มขึ้นเป็น 84.74 % (เดิม 61.08%) ของผู้รับบริการทั้งหมด นอกจากนี้ ในงานวิจัยนี้ได้นำเสนอปัญหาที่ค้นพบจากผลการวิจัยและข้อเสนอแนะเชิงนโยบายให้กับหน่วยงานที่เกี่ยวข้องให้สามารถนำผลการวิจัยนี้ไปใช้ประโยชน์ในเชิงสาธารณะได้ในการจัดตั้งโรงพยาบาลทุติยภูมิ