บทคัดย่อ
โครงการวิจัยการพัฒนาแพลตฟอร์มระบบการจัดทำบัญชีรายจ่ายด้านยาแห่งชาติ (ระยะที่ 2) เป็นโครงการที่สถาบันวิจัยระบบสาธารณสุข (สวรส.) ให้การสนับสนุนต่อจากระยะที่ 1 รายงานการศึกษาบัญชีรายจ่ายด้านยาแห่งชาติ ฉบับ พ.ศ. 2543 เสนอแนะให้ประเทศไทยมีระบบฐานข้อมูลด้านยาที่บูรณาการ สามารถสกัดข้อมูลที่จำเป็นสำหรับการออกรายงานบัญชีรายจ่ายด้านยาแห่งชาติอย่างต่อเนื่อง โครงการวิจัยการพัฒนาแพลตฟอร์มฯ ภายใต้การสนับสนุนของ สวรส. เห็นความจำเป็นต้องวิจัยพัฒนาอย่างต่อเนื่อง ระยะหนึ่งจึงมีสร้างระบบกลไกการไหลของข้อมูลจำเป็นอย่างยั่งยืน วัตถุประสงค์ของโครงการระยะที่ 2 คือ 1) สร้างพิมพ์เขียวต้นแบบของแพลตฟอร์ม 2) ทดสอบความเป็นไปได้ของแหล่งข้อมูลดิจิทัล 3) สำรวจราคายาจากร้านยาเพื่อประเมินรายจ่ายของผู้บริโภค การวิจัยใช้วิธีวิจัยผสม การวิจัยเชิงคุณภาพโดยสัมภาษณ์เชิงลึกกับผู้ให้ข้อมูลสำคัญในช่วงโซ่อุปทานระบบยา และการวิจัยเชิงปริมาณวิเคราะห์ข้อมูลดิจิทัลบางส่วนในระบบห่วงโซ่ การวิจัยระยะที่ 2 เริ่มด้วยการปรับความชัดเจนของกรอบผังห่วงโซ่อุปทานของการบริโภคยาและการไหลของข้อมูลจากงานระยะที่ 1 แยกเป็นสองผังคือ 1. ยาทั่วไป 2. ยาเสพติดและวัตถุออกฤทธิ์ต่อจิตประสาท ผู้เชี่ยวชาญในห่วงโซ่ทั้งสองผังเป็นผู้ให้ข้อมูลเชิงลึก หลังจากสร้างความเข้าใจรวมถึงเป้าหมายการวิจัย จึงขอตัวอย่างแฟ้มข้อมูลดิจิทัลที่หน่วยงานดูแลเพื่อการทดสอบความเป็นไปได้เชิงปริมาณของรายจ่ายประเทศด้านยา ข้อค้นพบของการวิจัยระยะที่ 2 ได้นำเสนอต่อที่ปรึกษางานวิจัย และคณะกรรมการกำกับทิศชุดวิจัยด้านยาของ สวรส. ต่อเนื่องตลอดโครงการ ข้อเสนอแนะสำหรับโครงการต่อเนื่องระยะถัดไป ได้แก่ ความแม่นยำของรหัสยา (ATC/GTIN/IDMP/TMT), ปริมาณการบริโภค (tablet/capsule/แผง/กล่อง), ราคา (ผู้ผลิต/ผู้ค้าส่ง/ผู้บริโภค/เบิกจ่ายของกองทุน) ของแต่ละชั้นการกระจาย [tier 1 (ผู้ผลิต/ผู้นำเข้า), tier 2 (สายส่ง), tier 3 (ผู้ค้าส่ง), tier N-1 (โรงพยาบาล/คลินิก/ร้านยา/ร้านชำ), tier N (ผู้บริโภค)] ต้องระมัดระวังอย่างยิ่งเมื่อเชื่อมต่อข้อมูลเป็นระดับประเทศ จึงจะได้รายงานบัญชีรายจ่ายด้านยาแห่งชาติที่น่าเชื่อถือ
บทคัดย่อ
The development of the national drug account (NDA) platform phase 2 proceeded on the
results from phase 1 study funded by the Health Systems Research Institute (HSRI). The 2010 HSRINDA report recommended an integrated drug data system to generate necessary data required for
maintaining serial reports of Thailand NDA. Our NDA platform research plan with HSRI support
envisions several phases of NDA development to generate mechanisms of sustainable necessary
data flows. Objectives of phase 2 covered a) exploring possible blueprints of datasources/dataflows,
b) testing magnitudes of drug expenditure from a few digital datasources, and c) surveying drug prices
at drug store outlet to estimate consumer (end customer) spending on drug. Mixed methods of
indepth interviews with key informants and quantitative analysis of participating digital platforms
were employed. Phase 2 began with refining the conceptual drug and expenditure flow within the
country drug supply chain from phase 1, resulting in two separate frameworks for 1) general drug
and 2) for the controlled narcotic. Stakeholders of the two frameworks participated in indepth
interviews; after reaching trusts of developing sustainable NDA goal, samples routine digital data
were asked for pilot tests. Findings of phase 2 were iteratively presented to research consultants
and HSRI research steering committees. Future challenges of the NDA platform research were
discussed and required further practicable clarification. Precision on definitions of drug identification
(ATC/GTIN/IDMP/TMT),quanity (tablet/capsule/pack/carton), price (producer/wholesale/costomer/
reimbursement) of each tier [tier 1 (manufacturer/importer), tier 2 (distributor), tier 3 (wholesaler),
tier N-1 (hospital/clinic/parmacy/grocery), tier N (end customer)] need to be waranted for trustable
NDA.
