บทคัดย่อ
ที่มา กลุ่มอาการเนโฟรติกแบบปฐมภูมิเป็นโรคไตที่พบบ่อยที่สุดในผู้ป่วยเด็ก การกลายพันธุ์ของยีนก่อโรคเป็นสาเหตุสำคัญที่ทำให้เกิดโรคนี้ในผู้ป่วยเด็กแรกเกิดและเด็กที่ไม่ตอบสนองต่อยากดภูมิคุ้มกัน ส่วนภาวะเม็ดเลือดแดงรั่วในปัสสาวะเรื้อรังที่เกิดจากการกลายพันธุ์ของยีนก่อโรค (hereditary glomerulopathies) มักทำให้เกิดภาวะไตวายเรื้อรัง ปัจจุบันการตรวจทางพันธุศาสตร์ด้วยวิธี whole exome sequencing (WES) เพื่อค้นหาการกลายพันธุ์ของยีนก่อโรคยังไม่แพร่หลายในประเทศไทย เนื่องจากมีค่าใช้จ่ายสูงและไม่สามารถเบิกจ่ายจากกองทุนสุขภาพทุกกองทุน คณะผู้วิจัยจึงทำการศึกษาแบบสหสถาบันเพื่อตรวจ WES ในผู้ป่วยกลุ่มนี้เพื่อเป็นข้อมูลของผู้ป่วยเด็กไทย วัตถุประสงค์ 1) ตรวจ WES ในกลุ่มผู้ป่วยเด็กไทยที่เป็นโรคเนโฟรติกแบบปฐมภูมิที่สงสัยว่าเกิดจากการกลายพันธุ์ของยีนและกลุ่มผู้ป่วยเด็กที่มีเม็ดเลือดแดงรั่วในปัสสาวะเรื้อรังที่สงสัยว่าเกิดจากการกลายพันธุ์ของยีน 2) กำหนดข้อบ่งชี้ในการตรวจ WES ที่เหมาะสมกับบริบทของประเทศไทยให้กับองค์กรวิชาชีพและสำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ (สปสช.) เพื่อให้ผู้ป่วยเด็กที่มีภาวะดังกล่าวได้รับสิทธิประโยชน์ในการเบิกจ่าย วิธีการศึกษา การศึกษาแบบสหสถาบันในโรงพยาบาล 14 แห่ง ครอบคลุมพื้นที่เขตสุขภาพทั่วประเทศไทย ทำการตรวจ WES ให้แก่ผู้ป่วยเด็กที่เป็นโรคเนโฟรติกและผู้ป่วยเด็กที่มีเม็ดเลือดแดงรั่วในปัสสาวะเรื้อรังตามเกณฑ์คัดเลือกที่เหมาะสมกับบริบทของประเทศไทย หากพบการกลายพันธุ์ของยีนก่อโรคจะทำการตรวจยืนยันลำดับเบสที่ผิดปกติในผู้ป่วย บิดา มารดา ด้วยวิธี Sanger sequencing ผลการศึกษา ผู้ป่วยทั้งหมด 20 ราย อายุระหว่างแรกเกิดถึง 18 ปี เพศชาย 13 ราย เพศหญิง 7 ราย เป็นกลุ่มโรคเนโฟรติกจำนวน 9 ราย กลุ่มเม็ดเลือดแดงรั่วในปัสสาวะเรื้อรังจำนวน 11 ราย ได้รับการตรวจ WES ระหว่างวันที่ 28 มีนาคม พ.ศ. 2567 ถึงวันที่ 30 มิถุนายน พ.ศ. 2568 เป็น congenital NS 3 ราย infantile NS 2 ราย childhood 4 ราย พบการกลายพันธุ์ของยีนก่อโรคในผู้ป่วย 8 ราย โดย congenital NS พบการกลายพันธุ์ของยีนทั้ง 3 ราย คิดเป็นร้อยละ 100 คือยีน NPHS1 และ LAMB2 ส่วน infantile NS 2 ราย พบการกลายพันธุ์ของยีน CFI 1 ราย คิดเป็นร้อยละ 50 ส่วน childhood NS พบการกลายพันธุ์ของยีน 2 ราย คือ TRPC6 และ WT1 คิดเป็นร้อยละ 50 เทียบเคียงได้กับการศึกษาจากต่างประเทศ ส่วนกลุ่มเม็ดเลือดแดงรั่วในปัสสาวะเรื้อรังพบการกลายพันธุ์ของยีน COL4A5 ก่อโรค Xlinked Alport syndrome ในผู้ป่วย 8 รายคิดเป็นร้อยละ 73 การศึกษาครอบคลุมเขตสุขภาพทั่วประเทศนี้แสดงค่าใช้จ่ายในการตรวจ WES ในผู้ป่วยกลุ่มนี้จำนวน 500,000 บาทต่อปี บทสรุป เกณฑ์การคัดเลือกผู้ป่วยกลุ่มนี้เพื่อทำการตรวจ WES ในการศึกษานี้เหมาะสมกับบริบทในประเทศไทย สามารถใช้เป็นข้อบ่งชี้ในการตรวจ WES ให้มีสิทธิประโยชน์ในการเบิกจ่าย
บทคัดย่อ
A genetic study is worldwide recommended for children with congenital, infantile, syndromic-form, familial-form, steroid resistance nephrotic syndrome (NS) and suspected hereditary
glomerulopathies. In Thailand, the evaluation of the monogenic cause of NS and hereditary
glomerulopathies is limited due to government reimbursement policy. To delineate the disease
burden in Thai children and provide data for the government, we employed whole-exome sequencing
(WES) to detect monogenic causes of NS and hereditary glomerulopathies nationwide by using more
stringent inclusion criteria than worldwide recommendations. This one-year multicenter study
recruited 20 patients including three congenital NS (CNS), two with infantile NS (INS), 4 with childhood
and 11 suspected hereditary glomerulopathies. We identified causative pathogenic and likely
pathogenic variants in 14 individuals, accounting for 100% of CNS, 50% of INS, 50% of childhood NS,
73% of suspected hereditary glomerulopathies. They carried six genes including NPHS1, LAMB2, CFI,
TRPC6, WT1, and COL4A5. In addition, we identified 5 novel hemizygous COL4A5 gene mutations
responsible for X-linked Alport syndrome. This nationwide study demonstrated that only twenty
patients met the stringent inclusion criteria for WES during one year of the study. The estimated
budget impact was 500,000 per year for WES study of these rare diseases. We provided indications for
WES among children with nephrotic syndrome and suspected hereditary glomerulopathies for the
Thai National Health Security Office for universal healthcare coverage.
