Show simple item record

An Assessment of the National Health Security Scheme: Governance and Management Perspectives

dc.contributor.authorณัฐนันท์ วิจิตรอักษรth_TH
dc.contributor.authorNuttanan Wichitaksornth_TH
dc.contributor.authorธิปไตร แสละวงศ์th_TH
dc.contributor.authorTippatrai Saelawongth_TH
dc.contributor.authorชณิสรา ดำคำth_TH
dc.contributor.authorChanisara Dumkumth_TH
dc.contributor.authorจิราภรณ์ แผลงประพันธ์th_TH
dc.contributor.authorJiraporn Plangpraphanth_TH
dc.contributor.authorนครินทร์ อมเรศth_TH
dc.contributor.authorNakarin Amaraseth_TH
dc.contributor.authorธนรัต โชติกเสถียรth_TH
dc.contributor.authorThanarat Chotikasathianth_TH
dc.contributor.authorมนัชญา ชูยิ่งสกุลทิพย์th_TH
dc.contributor.authorManatchaya Chuyingsakultipth_TH
dc.contributor.authorอามานี หะมุth_TH
dc.contributor.authorAmanee Hamuth_TH
dc.contributor.authorธงชัย นาพิมพ์th_TH
dc.contributor.authorTongchai Naphimth_TH
dc.date.accessioned2025-12-24T07:39:59Z
dc.date.available2025-12-24T07:39:59Z
dc.date.issued2568-12
dc.identifier.citationวารสารวิจัยระบบสาธารณสุข 19,4 (ต.ค. - ธ.ค. 2568) : 338-361th_TH
dc.identifier.issn2672-9415
dc.identifier.urihttp://hdl.handle.net/11228/6379
dc.description.abstractประเทศไทยดำเนินนโยบายหลักประกันสุขภาพถ้วนหน้ามานานกว่า 20 ปี โดยมีสำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ (สปสช.) เป็นหน่วยงานหลักในการขับเคลื่อนและจัดบริการตามนโยบายดังกล่าว ที่ผ่านมา แม้หลายหน่วยงานได้ติดตามและประเมินผลนโยบายหลักประกันสุขภาพถ้วนหน้าทั้งในระดับประเทศและสากลอย่างต่อเนื่อง แต่งานวิจัยส่วนใหญ่ยังคงเน้นผลลัพธ์ด้านบริการและการเข้าถึงของประชาชน ขณะที่การประเมินการบริหารจัดการของ สปสช. ยังมีจำกัด โครงการนี้จึงมีวัตถุประสงค์เพื่อประเมินประสิทธิภาพการบริหารจัดการ (governance) กองทุนหลักประกันสุขภาพแห่งชาติและสปสช. ครอบคลุมการกำหนดนโยบายและการกำกับองค์กร ในการประเมินการบริหารจัดการครั้งนี้ ผู้วิจัยใช้ทฤษฎีตัวการ–ตัวแทน (principal–agent theory) ในการวิเคราะห์ความสัมพันธ์เชิงอำนาจและความรับผิดชอบในระบบหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ แนวทางการประเมินใช้หลัก “3E” ได้แก่ execution (การดำเนินงานในทางปฏิบัติ) evidence (การใช้ข้อมูลหลักฐานมาประกอบการตัดสินใจ) และ efficiency (การดำเนินงานอย่างมีประสิทธิภาพ) ผู้วิจัยใช้หลักฐานจากเอกสาร รายงานการประชุม งานวิจัย ฐานข้อมูลของ สปสช. พร้อมทั้งเสริมด้วยการสัมภาษณ์เชิงลึกผู้ทรงคุณวุฒิและตัวแทนจากเครือข่ายหรือองค์กรที่มีส่วนได้เสียในระบบหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ ผลการประเมินสะท้อนผลสัมฤทธิ์ของนโยบายพร้อมข้อเสนอแนะที่ชัดเจนเพื่อเพิ่มประสิทธิภาพในการบริหารจัดการระบบหลักประกันสุขภาพถ้วนหน้า จากการประเมินการกำกับองค์กรของสปสช. พบว่าโครงสร้างการกำกับองค์กรยังขัดต่อเจตนารมณ์ของ พ.ร.บ.หลักประกันสุขภาพแห่งชาติ มาตรา 14 และ 15 ที่มุ่งเน้นการถ่วงดุลอำนาจและการมีส่วนร่วมของทุกภาคส่วน เนื่องจากกรรมการหลักประกันสุขภาพแห่งชาติและกรรมการควบคุมคุณภาพและมาตรฐานบริการสาธารณสุขดำรงตำแหน่งต่อเนื่องหลายวาระสลับกัน นอกจากนี้ กรรมการหลักฯ บางรายยังดำรงตำแหน่งในอนุกรรมการมากกว่า 3 คณะในช่วงเวลาเดียวกัน ทำให้เกิดบทบาทซ้ำซ้อนระหว่างผู้กำหนดนโยบาย (principal) และผู้ดำเนินงาน (agent) โดยเฉพาะเมื่อบุคคลเดียวกันมีบทบาทในระดับเขตพื้นที่ร่วมด้วย ดังนั้น เพื่อลดการผูกขาดอำนาจ ควรป้องกันการสลับการดำรงตำแหน่งระหว่างกรรมการหลักฯ กับกรรมการควบคุมฯ โดยกำหนดให้มีช่วงเว้นว่างจากตำแหน่งภายหลังครบ 2 วาระ พร้อมจำกัดการเป็นอนุกรรมการไม่เกิน 2 คณะต่อวาระ และทบทวนการแต่งตั้งกรรมการส่วนกลางเป็นอนุกรรมการระดับเขตพื้นที่th_TH
dc.description.sponsorshipสถาบันวิจัยระบบสาธารณสุขth_TH
dc.language.isothth_TH
dc.publisherสถาบันวิจัยระบบสาธารณสุขth_TH
dc.rightsสถาบันวิจัยระบบสาธารณสุขth_TH
dc.subjectหลักประกันสุขภาพถ้วนหน้าth_TH
dc.subjectนโยบายสาธารณสุขth_TH
dc.subjectนโยบายสุขภาพth_TH
dc.subjectHealth Policyth_TH
dc.subjectการประเมินผลงานth_TH
dc.subjectInsurance, Healthth_TH
dc.subjectUniversal Health Coverage Projectth_TH
dc.titleการประเมินหลักประกันสุขภาพแห่งชาติในด้านการบริหารจัดการและการกำกับองค์กรth_TH
dc.title.alternativeAn Assessment of the National Health Security Scheme: Governance and Management Perspectivesth_TH
dc.typeArticleth_TH
dc.description.abstractalternativeThailand has maintained a commitment to the universal coverage (UC) scheme for over 20 years, with the National Health Security Office (NHSO) playing a central role in driving its implementation and service delivery. Although various organizations have monitored and evaluated Thailand’s UC, research has largely focused on health outcomes and access to care, whereas assessments of the NHSO’s governance remain relatively unexplored. This study thus aimed to evaluate the NHSO’s governance, including its management of the National Health Security Fund. This evaluation applied the principal–agent theory to analyze power dynamics and accountability within the UC system. The assessment was guided by the “3E” framework: execution (practical implementation), evidence (evidence-based decision-making), and efficiency (operational performance). Key data sources included official documents, meeting records, research studies, and NHSO databases, complemented by in-depth interviews with experts and representatives from stakeholder organizations in the UC system. The findings offer insight into policy performance along with concrete recommendations for improving the governance and management of Thailand’s UC system. The evaluation of NHSO’s governance revealed that the current governance structure contradicted the intent of Sections 14 and 15 of the National Health Security Act, which emphasize checks and balances and inclusive participation. Members of both the National Health Security Board and the Quality and Standards Control Board have consecutively rotated across multiple terms, with some members concurrently serving on more than three subcommittees. This led to role overlaps between policymakers (principals) and implementers (agents), especially when individuals held dual roles at the central and regional levels. To prevent concentration of power, the study recommends introducing legal safeguards, including mandatory breaks after two consecutive terms when rotating between the main boards, limiting each member to no more than two concurrent subcommittees, and reconsidering the appointment of central board members to regional subcommittees.th_TH
.custom.citationณัฐนันท์ วิจิตรอักษร, Nuttanan Wichitaksorn, ธิปไตร แสละวงศ์, Tippatrai Saelawong, ชณิสรา ดำคำ, Chanisara Dumkum, จิราภรณ์ แผลงประพันธ์, Jiraporn Plangpraphan, นครินทร์ อมเรศ, Nakarin Amarase, ธนรัต โชติกเสถียร, Thanarat Chotikasathian, มนัชญา ชูยิ่งสกุลทิพย์, Manatchaya Chuyingsakultip, อามานี หะมุ, Amanee Hamu, ธงชัย นาพิมพ์ and Tongchai Naphim. "การประเมินหลักประกันสุขภาพแห่งชาติในด้านการบริหารจัดการและการกำกับองค์กร." 2568. <a href="http://hdl.handle.net/11228/6379">http://hdl.handle.net/11228/6379</a>.
.custom.total_download3
.custom.downloaded_today3
.custom.downloaded_this_month3
.custom.downloaded_this_year3
.custom.downloaded_fiscal_year3

Copyright ผลงานวิชาการเหล่านี้เป็นลิขสิทธิ์ของสถาบันวิจัยระบบสาธารณสุข หากมีการนำไปใช้อ้างอิง โปรดอ้างถึงสถาบันวิจัยระบบสาธารณสุข ในฐานะเจ้าของลิขสิทธิ์ตามพระราชบัญญัติสงวนลิขสิทธิ์สำหรับการนำงานวิจัยไปใช้ประโยชน์ในเชิงพาณิชย์
Fulltext
Icon
Name: hsri-journal-v19n ...
Size: 3.462Mb
Format: PDF
Download

User Manual
(* In case of download problems)
 

This item appears in the following Collection(s)

  • Articles [1382]
    บทความวิชาการ

Show simple item record