บทคัดย่อ
การสังเคราะห์บทบาทและโครงสร้างของระบบบริการสุขภาพระดับปฐมภูมิในบริบทของวิชาชีพเภสัชกร และลักษณะของสถานบริการสุขภาพร้านยาชุมชน การศึกษานี้จะนำเสนอกรณีศึกษาเกี่ยวกับการบริการสุขภาพระดับปฐมภูมิของเภสัชกรร้านยาชุมชนในเขตที่มีประชาชนอาศัยอยู่หนาแน่นแห่งหนึ่ง ในกรุงเทพมหานคร เนื่องจากใช้แนวคิดของหลักการบริบาลเภสัชกรรม การให้บริการของร้านยาแห่งนี้นอกจากเน้นบทบาทในการจ่ายยาโดยตรงให้กับประชาชนผู้มาใช้บริการ (ด้วยโรคที่ไม่ซับซ้อน) แล้ว ยังมีบทบาทในการให้บริการดูแลสุขภาพขั้นพื้นฐาน โดยการบริการให้คำปรึกษา แนะนำเกี่ยวกับเรื่องยาและให้ข้อมูลสุขภาพเบื้องต้น (ทั้งที่ร้านและทางโทรศัพท์) คัดกรองโรค บริการเยี่ยมบ้าน ติดตามโรคและปัญหาการใช้ยา ส่งต่อผู้ป่วยให้ได้รับบริการที่เหมาะสม รณรงค์ป้องกันโรคและปัญหาสุขภาพในชุมชน บันทึกและแจ้งข้อมูลยาและผลิตภัณฑ์สุขภาพต่างๆ ที่เป็นประโยชน์ในการคุ้มครองผู้บริโภค จากความพยายามให้บริการที่ครอบคลุมทางด้านจิตใจและสังคม ไม่มุ่งเน้นเฉพาะแต่เรื่องการจ่ายยา ทำให้เป็นที่ไว้วางใจ เสมือนเป็นผู้จัดการทางด้านสุขภาพของผู้มาใช้บริการส่วนหนึ่งในชุมชน การให้บริการของร้านยาชุมชนแห่งนี้มีจุดมุ่งหมายที่ผลประโยชน์ของประชาชนเป็นสำคัญ จึงพยายามทำงานเป็นทีมในลักษณะที่เกื้อกูลกันกับวิชาชีพทางการแพทย์อื่นๆ ในปัจจุบันร้านยาแห่งนี้มีเครือข่ายความเชื่อมโยงในการให้บริการสุขภาพระดับปฐมภูมิกับแพทย์ ทันตแพทย์ เภสัชกร นักเทคนิคการแพทย์ และนักกายภาพบำบัด ส่วนความเชื่อมโยงในการให้บริการสุขภาพระดับปฐมภูมิกับหน่วยบริการสุขภาพอื่นๆ ก็มีกับทั้งภาครัฐและเอกชนเช่น ศูนย์สุขภาพชุมชน คลินิกเอกชน ศูนย์ X-ray และ Lab ตลอดจนโรงพยาบาลในบริเวณใกล้เคียง แต่ความเชื่อมโยงในการให้บริการสุขภาพระดับปฐมภูมิเหล่านี้ยังไม่เป็นทางการ เกิดขึ้นเองตามวาระและโอกาส ขึ้นอยู่กับความสัมพันธ์ส่วนตัวเป็นสำคัญ ทำให้มีข้อจำกัดในเรื่องความยอมรับและความสะดวกรวดเร็วในการประสานงาน และการส่งต่อ-รับกลับผู้ป่วย ในส่วนของยุทธศาสตร์ที่ให้เกิดความยั่งยืนในการดำเนินการให้บริการนั้น สำคัญที่ทัศนคติและความมุ่งมั่นที่จะให้บริการ ความสัมพันธ์ที่เป็นกันเองและความหวังดีที่มีต่อผู้มาใช้บริการ ทำให้ผู้ใช้บริการเกิดความรู้สึกพึงพอใจ ไว้วางใจ และเลือกที่จะมาใช้บริการจะเห็นได้ว่าการให้บริการสุขภาพระดับปฐมภูมิของเภสัชกรร้านยาแห่งนี้ มีจุดเน้นในเรื่องการใช้ยาในชุมชน การบริการที่มีคุณภาพ เป็นองค์รวม และความต่อเนื่อง มีจุดแข็งที่เข้าง่าย เภสัชกรเป็นคนในชุมชน มีกำลังคนเพียงพอในการร่วมดูแลสุขภาพประชาชนทั้งในเชิงรุกและเชิงรับในลักษณะที่เกื้อกูลกันกับวิชาชีพทางการแพทย์อื่นๆ แต่ก็ยังมีจุดอ่อนที่ขาดระบบเครือข่ายเชื่อมโยงเป็นทางการที่จะช่วยเพิ่มประสิทธิภาพของบริการ เนื่องจากร้านยาเป็นแหล่งที่เข้าถึงง่าย จึงมีโอกาสความเป็นไปได้ที่จะได้รับการพัฒนาศักยภาพเป็นเครือข่ายหนึ่งในระบบบริการสุขภาพระดับปฐมภูมิ
