การวิจัยอนาคตระบบยาของประเทศไทย

Abstract

การวิจัยอนาคตระบบยาของประเทศไทย วัตถุประสงค์การวิจัย: 1) เพื่อให้ได้ฉากทัศน์อนาคตของการใช้ยาในอีก 10 ปีข้างหน้าซึ่งคาดว่าจะมีโอกาสเกิดขึ้นจริง (most likely scenario) 2) ภาพอนาคตของการใช้ยาที่ปารถนาให้เกิด (most desirable scenario) 3) เพื่อวิเคราะห์ภาพการเปลี่ยนแปลงของระบบยาในมุมมองต่างๆ และเสนอแผนงานหรือนโยบายที่จะก่อให้เกิดการเปลี่ยนแปลงระบบในปัจจุบัน ในการเปลี่ยนแปลงปัจจัยหรือเหตุการณ์ที่ไม่พึงประสงค์จะให้เกิด และเกื้อหนุนให้สิ่งที่ต้องการให้เกิดขึ้น ระเบียบวิธีวิจัย: เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ ประกอบด้วย 3 ขั้นตอน ซึ่งใช้เทคนิคการวิจัย คือ 1) ฉากทัศน์ที่คาดว่าจะเกิดขึ้นของการใช้ยาใน 10 ปีข้างหน้า เป็นการศึกษาวิจัยอนาคต (Future Research) โดยการใช้วิธี Focus Group Meeting ร่วมกับ Ethnographic Delphi 2) ฉากทัศน์ที่ปารถนาจะให้เกิดขึ้นของการใช้ยาใน 10 ปีข้างหน้า 3) ขั้นตอนการเสนอ Policy Recommendation เป็นการประชุมร่วมระหว่างกลุ่มนักวิจัยกับกลุ่มผู้เชี่ยวชาญเพื่อวิเคราะห์ข้อมูลที่ได้จากขั้นตอนแรก เพื่อนำมากำหนดภาพสถานการณ์การใช้ยาในอนาคตของคนไทยที่มีความสัมพันธ์กับตัวแปรต่าง ๆ ทั้งภายในและภายนอก ผลการวิจัย 1) ฉากทัศน์ของระบบยาที่มีความเป็นไปได้สูงว่าจะเกิดขึ้น คือ การอยู่ในภาวะถดถอย (Decline stage) มากที่สุด และส่งผลกระทบสูงคือระบบอุตสาหกรรมยาและระบบการควบคุมโดยภาครัฐ ในส่วนของระบบการกระจายยาและระบบการใช้ยานั้น มีการพัฒนาอย่างช้า ๆ แต่ต่อเนื่อง จึงพร้อมที่จะรับการเปลี่ยนแปลงขององค์ประกอบอื่น ๆ จัดอยู่ในระยะของการเปลี่ยนแปลงไปสู่สิ่งที่ดีขึ้น 2) ฉากทัศน์ที่ปารถนาจะให้เกิดขึ้นนั้น การที่ระบบจะมีการดำเนินไปได้อย่างดีนั้น ควรจะต้องมีโครงสร้างที่ดี กล่าวคือ ควรมีการปฏิรูประบบสาธารณสุข และระบบยาไปพร้อม ๆ กัน ทั้ง 3 ระดับ คือ System, Structure และ process 3) ข้อเสนอแนะเชิงนโยบาย การวิจัยได้นำเสนอประเด็นและตัวแปรต่าง ๆ ที่จะมีผลกระทบให้เกิดการเปลี่ยนแปลงต่าง ๆ ไว้เป็นจำนวนมาก เพื่อให้ผู้บริหารและผู้สนใจได้ใช้เป็นเครื่องมีในการติดตามสถานการณ์ โดยข้อเสนอแนะเชิงนโยบายมีเป้าหมายเพื่อเร่งให้ฉากทัศน์ที่ต้องการเกิดขึ้นจริง และทำลายไม่ให้ฉากทัศน์ที่ไม่ต้องการได้เกิดขึ้น ฉากทัศน์ที่ปรารถนา และจะเป็นไปได้จริงต้องอาศัยความจริงจัง จริงใจของรัฐบาลในการนำนโยบายต่าง ๆ ที่ได้คิดขึ้นเพื่อนำไปแก้ปัญหา ทำให้เกิดผลได้จริง เนื่องจากการปรับระบบจะเกี่ยวข้องกับหน่วยงาน องค์กรต่าง ๆ หลายระดับ หลายสังกัด ดังนั้นนโยบายที่จะมีขึ้นจึงต้องเป็นนโยบายยาแห่งชาติ มิใช่นโยบายยาขององค์กรใดองค์กรหนึ่ง