การเคลื่อนย้ายและกระจายกำลังเภสัชกรในประเทศไทยจากอดีตถึงปัจจุบัน

Abstract

การศึกษาครั้งนี้เป็นวิธีวิจัยเชิงปริมาณ มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาสถานการณ์การเคลื่อนย้ายและการกระจายกำลังคนด้านวิชาชีพเภสัชกร โดยใช้แบบสอบถามเป็นเครื่องมือในเก็บข้อมูลกลุ่มตัวอย่างเภสัชกรที่ขึ้นทะเบียนกับสภาเภสัชกรรมที่ยังมีชีวิต 1,500 คน การสุ่มตัวอย่างแบ่งเป็น 3 ช่วงตามปีที่จบการศึกษา คือ ก่อนการบังคับใช้ทุน (พ.ศ. 2518-2531) ระหว่างที่มีการบังคับใช้ทุน (พ.ศ. 2532-2547) และหลังการบังคับใช้ทุน (พ.ศ.2548-2549) ได้ผู้ตอบแบบสอบถามร้อยละ 43.27 การศึกษาพบว่ากลุ่มตัวอย่างร้อยละ 59.78 เคยย้ายงานเฉลี่ย 1.8 ครั้ง กลุ่มตัวอย่างมีรูปแบบการย้ายงานจากสถานที่ทำงานแห่งแรกไปยังสถานที่ทำงานปัจจุบันแตกต่างกันตามช่วงเวลาที่จบการศึกษา โดยพบว่าหลัง พ.ศ. 2532 มีการกระจายเภสัชกรไปยังส่วนภูมิภาคมากขึ้น และมีเภสัชกรกระจายอยู่ในภาครัฐมากกว่าภาคเอกชนในทุกจุดเวลา ซึ่งโรงพยาบาลรัฐบาลเป็นหน่วยงานที่เภสัชกรไปปฏิบัติงานมากที่สุดในแต่ละจุดเวลา ผลการศึกษาชี้ให้เห็นว่ามีความไม่สมดุลระหว่างการกระจายกำลังคนด้านวิชาชีพเภสัชกรในภาครัฐกับเอกชน เป็นผลมาจากนโยบายการใช้ทุนในอดีต ซึ่งอาจส่งผลกระทบต่อการพัฒนางานเภสัชกรรมของประเทศในภาพรวม โดยเฉพาะอย่างยิ่งในส่วนของอุตสาหกรรมยาและร้านยา การพิจารณาสมดุลของการกระจายเภสัชกรไทยทั้งในภาครัฐและเอกชนจึงเป็นประเด็นที่ควรพิจารณาต่อไป