การระบาดของโรคตับอักเสบไวรัสเอ อำเภอเวียงป่าเป้า จังหวัดเชียงราย พ.ศ. 2548

Abstract

ในช่วงเดือนกุมภาพันธ์-สิงหาคม 2548 เกิดการระบาดของโรคตับอักเสบไวรัส เอ ในเขตอำเภอเวียงป่าเป้า จังหวัดเชียงราย ผู้รายงานจึงดำเนินการศึกษาเพื่อหาสาเหตุการแพร่ระบาดของโรคและแนวทางการป้องกันและควบคุมการระบาดของโรคในชุมชน โดยรวบรวมข้อมูลจากแฟ้มประวัติผู้ป่วยและแบบรายงานการสอบสวนโรค, ลงสำรวจสิ่งแวดล้อมในพื้นที่ และเก็บอาหารหรือน้ำที่สงสัยเป็นแหล่งแพร่เชื้อส่งตรวจทางห้องปฏิบัติการ.ทำการวิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้สถิติเชิงพรรณนา และนำเสนอเป็นความถี่ร้อยละ และอัตราป่วย การศึกษาพบผู้ป่วยรวมทั้งสิ้น 1,308 ราย คิดเป็นอัตราป่วยร้อยละ 1.8 ของประชากรทั้งหมด ผู้ป่วยเสียชีวิต 2 ราย รายแรกเป็นผู้ป่วยโรคเบาหวาน เสียชีวิตจากภาวะเลือดมีน้ำตาลมากเกิน อีกรายหนึ่งเสียชีวิตเนื่องจากเป็นโรคไข้รากสาดใหญ่สครับร่วมด้วย พบผู้ป่วยในทุกกลุ่มอายุ อัตราป่วยสูงสุดพบในกลุ่มเด็กอายุ 5-14 ปี (ร้อยละ 7.5 ของประชากร) อัตราส่วนผู้ป่วยชายต่อหญิง 1.6:1 พบผู้ป่วยในทุกตำบลของอำเภอเวียงป่าเป้า ผู้ป่วย 2 รายแรกพบในเดือนกุมภาพันธ์ 2548 พบเพิ่มขึ้นในช่วงเดือนเมษายน 2548 และพบผู้ป่วยจำนวนมากในเดือนพฤษภาคม 2548 การตรวจเลือดวิธี ELISA หา IgM anti-hepatitis A virus ในผู้ป่วย 438 ราย ได้ผลบวก 361 ราย (ร้อยละ 82.4) การระบาดครั้งนี้น่าจะเกิดจากการกินน้ำแข็งที่ปนเปื้อนเชื้อ เนื่องจากพบผู้ป่วยส่วนใหญ่กินน้ำแข็งมากในช่วง 10-50 วันก่อนป่วย และตรวจพบการปนปื้อนของอุจจาระและเชื้อไวรัสตับอักเสบในตัวอย่างน้ำแข็งที่สงสัยเป็นแหล่งแพร่โรคที่ผลิตจากโรงงานแห่งหนึ่งในอำเภอเวียงป่าเป้า การป้องกันและควบคุมการระบาดของโรคประกอบด้วยการจัดตั้งศูนย์เฉพาะกิจป้องกันและควบคุมโรค เพื่อวางแผนและสนับสนุนการดำเนินงานป้องกันและควบคุมโรค โดยประสานองค์กรปกครองท้องถิ่น, สถานศึกษา, องก์กรชุมชน, กำนัน ผู้ใหญ่บ้าน และผู้ประกอบการผลิตและจำหน่ายอาหาร/น้ำแข็ง/น้ำดื่ม ในการร่วมมือป้องกันและควบคุมโรค, การปรับปรุงสุขาภิบาลและสิ่งแวดล้อม, การให้สุขศึกษาแก่ประชาชน, การจัดมหกรรมรณรงค์ "วันชาวเวียงป่าเป้ารวมใจขจัดภัยโรคตับอักเสบไวรัสเอ" และการเฝ้าระวังผู้ป่วยรายใหม่ในชุมชน หลังจากการดำเนินงานป้องกันและควบคุมโรคดังกล่าว จำนวนผู้ป่วยลดลงอย่างต่อเนื่อง และการระบาดของโรคได้สิ้นสุดลงในต้นเดือนสิงหาคม 2548 สรุปว่าการให้ความรู้ความเข้าใจที่ถูกต้องเกี่ยวกับโรคและวิธีป้องกันโรค, การปรับปรุงสุขาภิบาลและสิ่งแวดล้อม, การส่งเสริมร้านอาหารสะอาดปลอดภัย และการเฝ้าระวังคุณภาพของอาหาร/ผู้ประกอบอาหาร/น้ำดื่ม/น้ำแข็งอย่างสม่ำเสมอ, โดยเฉพาะในช่วงเทศกาลต่างๆ จะช่วยลดโอกาสเกิดการระบาดของโรคที่ติดต่อทางอาหารและน้ำลงได้