การกระจายทันตาภิบาลไทย และภาระงานที่ปฏิบัติในศูนย์สุขภาพ พ.ศ.2549

Abstract

การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาสถานการณ์การกระจายทันตาภิบาล และภาระงานที่ปฏิบัติงานในศูนย์สุขภาพชุมชน พ.ศ. 2549 การวิเคราะห์การกระจายทันตาภิบาล พ.ศ. 2549 ใช้ฐานข้อมูลทันตบุคลากรที่รวบรวมโดยกองทันตสาธารณสุข กรมอนามัย ร่วมกับการศึกษาโดยการสำรวจด้วยแบบสอบถามที่ทีมวิจัยพัฒนาขึ้น ในเรื่องภาระงานทันตาภิบาลได้รับมอบหมายทั้งหมด คิดเป็นเวลารวมกันใน 1 สัปดาห์ สุ่มเก็บข้อมูลจากเจ้าพนักงานทันตสาธารณสุข (ทันตาภิบาล) ที่ปฏิบัติงานในศูนย์สุขภาพชุมชน 450 แห่ง กระจายอยู่ใน 75 จังหวัด คิดเป็นร้อยละ 40 ของศูนย์สุขภาพชุมชนทั้งหมดที่มีทันตาภิบาลปฏิบัติงานประจำปี พ.ศ. 2549 อัตราตอบกลับ ร้อยละ 94.9 (427 ราย) ของที่สุ่ม ผลการศึกษาแสดงว่าทันตาภิบาลไทย พ.ศ. 2549 ร้อยละ 97 สังกัดกระทรวงสาธารณสุข และร้อยละ 95.9 ปฏิบัติงานในหน่วยบริการส่วนภูมิภาค สัดส่วนทันตาภิบาลต่อประชากรดีขึ้นเป็นลำดับจากสัดส่วนทันตาภิบาล 1 คน ต่อประชากร 21,331 คน ใน พ.ศ. 2545 ลดเหลือ 16,883 คนใน พ.ศ. 2549 โดยแต่ละภาคมีสัดส่วนทันตาภิบาลต่อประชากรใกล้เคียงกันประมาณ 1:15,500 ยกเว้นในกรุงเทพมหานคร ทันตาภิบาลร้อยละ 55.7 ปฏิบัติงานในโรงพยาบาลชุมชน และร้อยละ 32.5 ปฏิบัติงานประจำในศูนย์สุขภาพชุมชน ภาระงานของทันตาภิบาลที่ปฏิบัติงานในศูนย์สุขภาพชุมชน คิดหน่วยเป๋นระยะเวลา พบสัดส่วนเวลาบริการทันตกรรมต่องานด้านอื่นเท่ากับ 3:1 ในส่วนที่ให้บริการทันตกรรมคิดเป็นสัดส่วนระยะเวลาในการให้บริการด้านทันตกรรม : บริการส่งเสริมป้องกัน : บริการเชิงรุก เท่ากับ 3:1:1 ศักยภาพของทันตาภิบาลที่ต้องเร่งพัฒนา ได้แก่ 1) การส่งเสริมสุขภาพช่องปากและการทำงานเชิงรุก 2) การป้องกันและควบคุมโรคในช่องปาก 3) การสื่อสารและให้ความรู้ 4) การจัดทำโครงการ การวางแผนแก้ปัญหาพื้นที่และการประเมินผลโครงการ และ 5) ทักษะการดูแลรักษาพยาบาลเบื้องต้น