การถ่ายทอดความรู้เรื่องพืชและสัตว์มีพิษ์สู่ชุมชนด้วยการประชาคมอย่างง่าย

Abstract

การศึกษาข้อมูลเชิงคุณภาพของพืชและสัตว์มีพิษในชุมชนเกี่ยวกับความชุก แหล่งที่พบ ความเชื่อ ทัศนคติการนำไปใช้ประโยชน์ โดยวิธีอภิปรายกลุ่มและการประเมินประสิทธิผลของการถ่ายทอดความรู้ด้วยการนำรูปแบบการทำประชาคมมาประยุกต์ใช้ โดยวิธีวิจัยกึ่งทดลองในหมู่บ้าน 11 แห่ง ในอำเภอขุขันธ์ จังหวัดศรีสะเกษ ใช้กลุ่มตัวอย่าง 120 ตัวอย่าง ซึ่งคัดเลือกด้วยวิธี Stratified Random Sampling วิเคราะห์ข้อมูลแสดงค่าความถี่ ค่าร้อยละ ค่าเฉลี่ย ค่าเบี่ยงเบนมาตรฐาน โดยวิธีสถิติ pair t-test การศึกษาความชุกของพืชและสัตว์มีพิษจำนวน 23 ชนิดที่นำมาศึกษาพบว่าสบู่ดำ มันสำปะหลัง คางคก, เห็ดขี้วัว เห็ดแดงน้ำหมาก และเห็ดน้ำผึ้ง พบในทุกหมู่บ้าน พบกระจายอยู่ทั่วไปในทุ่งนา บริเวณวัด บ้าน โรงเรียนฯ ซึ่งเป็นความเสี่ยงของชุมชน ประกอบกับชาวบ้านยังมีความเชื่อและทัศนคติเดิมที่ถ่ายทอดกันมาเกี่ยวกับพืชและสัตว์มีพิษ รวมถึงการนำไปใช้ประโยชน์ที่ไม่เหมาะสม ซึ่งอาจส่งผลต่อปัญหาสุขภาพได้ ด้านการศึกษาถึงประสิทธิผลของการถ่ายทอดความรู้พบว่ากลุ่มตัวอย่างมีระดับความรู้หลังการทำประชาคมสูงขึ้นอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ 0.05 แม้คะแนนที่เพิ่มขึ้นอาจไม่แตกต่างมากนัก เนื่องจากปัจจัยที่มีผลต่อการเรียนรู้ เช่น ภาษา ความเชื่อและทัศนคติเดิมของชาวบ้าน แต่การถ่ายทอดความรู้ด้วยการประชาคมอย่างง่ายก็เป็นกลวิธีหนึ่งที่ช่วยสร้างกระบวนการเรียนรู้ให้กับชุมชนโดยคนในชุมชนเอง ซึ่งอาจนำไปประยุกต์ใช้ในงานสาธารณสุขอื่นต่อไป