ผลของนโยบายการเบิกจ่ายตรงในผู้ป่วยสิทธิสวัสดิการข้าราชการต่อลักษณะการสั่งจ่ายยาของแพทย์

Abstract

เมื่อ พ.ศ. 2549 กรมบัญชีกลางได้เปลี่ยนแปลงระบบในการเบิกจ่ายเงินของผู้ป่วยสิทธิสวัสดิการข้าราชการจากการสำรองจ่ายเงินไปก่อนโดยผู้ป่วย เป็นการเบิกจ่ายตรงระหว่างโรงพยาบาลกับกรมบัญชีกลาง แต่ยังไม่มีการศึกษาถึงผลกระทบการเปลี่ยนแปลงระบบการเบิกจ่ายต่อลักษณะการสั่งจ่ายยาของแพทย์โดยเฉพาะปริมาณการสั่งจ่าย ซึ่งในโรคเรื้อรังมีการจ่ายเป็นจำนวนเดือน การศึกษานี้ทำขึ้นด้วยวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาผลจากการเปลี่ยนแปลงระบบการเบิกจ่ายต่อลักษณะการจ่ายยาของแพทย์ด้านปริมาณในการสั่งจ่ายยา และการมียาไว้ในครอบครองเกินจำเป็นของผู้ป่วย การศึกษาเป็นการศึกษาแบบเก็บข้อมูลย้อนหลังจากฐานข้อมูลอิเล็กทรอนิกส์ของโรงพยาบาลที่จัดเป็นโรงเรียนแพทย์แห่งหนึ่งในภาคเหนือ ทำการศึกษาในผู้ป่วยสวัสดิการข้าราชการที่เข้ารับบริการในแผนกผู้ป่วยนอกตั้งแต่วันที่ 1 ตุลาคม 2548-31 มีนาคม 2550 เปรียบเทียบก่อนและหลังการเปลี่ยนแปลงระบบการเบิกจ่ายเงินเป็นระยะเวลา 1 ปี ในด้านค่าใช้จ่ายด้านยาโดยเฉลี่ย จำนวนเดือนที่แพทย์สั่งจ่ายต่อใบสั่งยา และอัตราการครอบครองยาเกินจำเป็น ในการศึกษาผู้ป่วยสิทธิสวัสดิการข้าราชการจำนวน 15,632 ราย (36%) จากผู้ป่วยทั้งหมด 43,897 ราย ซึ่งผู้ป่วยที่ได้รับยาทั้งหมด 13,785 ราย (88%) มีประวัติได้รับยาและได้รับการคัดเข้าในการศึกษานี้ ในการศึกษาค่าใช้จ่ายด้านยาพบว่า หลังการเปลี่ยนแปลงระบบการเบิกจ่ายดังกล่าว ค่าใช้จ่ายด้านยาเพิ่มขึ้นจาก 2 ล้านบาทเป็น 4 ล้านบาทในระยะเวลา 1 ปี ยากินสำหรับโรคเรื้อรังที่มีมูลค่าการใช้จ่ายสูงสุดได้แก่ glucosamine, atorvastatin, rosiglitazone, clopidogrel และ diacerein อัตราเฉลี่ยจำนวนเดือนในการสั่งจ่ายเพิ่มขึ้นจาก 1.29 เดือนเป็น 1.48 เดือนต่อ 1 ใบสั่งยา สัดส่วนจำนวนใบสั่งยาที่มีการสั่งจ่ายยามากกว่า 3 เดือนเพิ่มขึ้นจากร้อยละ 1.82 เป็นร้อยละ 2.43 และเมื่อวิเคราะห์ถึงการครอบครองยาเกินจำเป็น พบว่ายา 3 ใน 5 ชนิดดังกล่าวอยู่ในการครอบครองของผู้ป่วยเกินจำเป็นเพิ่มขึ้นอยู่ในช่วงระหว่าง 1.19-2.32 เท่า สรุปว่าการเปลี่ยนแปลงระบบการเบิกจ่ายสวัสดิการข้าราชการอาจส่งผลกระทบต่อลักษณะการสั่งจ่ายยาของแพทย์ทั้งในด้านปริมาณในการสั่งจ่ายและการมียาไว้ในครอบครองเกินจำเป็นของผู้ป่วย อย่างไรก็ตามการศึกษานี้ก็ยังไม่ได้ศึกษาถึงผลกระทบอื่นๆ เช่น ผลกระทบทางเวชกรรมและผลทางเศรษฐศาสตร์ที่สัมพันธ์โดยตรงกับผลทางเวชกรรมและผลกระทบอื่นๆในภาพที่กว้างขึ้น ซึ่งนับเป็นข้อมูลสำคัญที่จำเป็นต้องนำมาพิจารณาเพื่อประกอบการตัดสินใจในเชิงนโยบายต่อไป