การคัดกรองวัณโรคระดับประชากรในประเทศไทย

Abstract

วัณโรคเป็นโรคติดต่อร้ายแรง มีอุบัติการณ์และความชุกสูง ปัจจุบันยังไม่มีแนวทางการคัดกรองระดับประชากรในประเทศไทย เว้นแต่การตรวจภาพรังสีทรวงอกที่บรรจุในโปรแกรมการตรวจสุขภาพประจำปีของสวัสดิการรักษาพยาบาลข้าราชการและพนักงานรัฐวิสาหกิจ ซึ่งไม่มีการวิเคราะห์ถึงประสิทธิผลและความคุ้มค่า บทความนี้จึงมีวัตถุประสงค์เพื่อทบทวนแนวทางการคัดกรองวัณโรคที่เหมาะสมระดับประชากร โดยการทบทวนอย่างเป็นระบบและเสวนากับผู้มีส่วนได้ส่วนเสีย แนวทางเวชปฏิบัติในต่างประเทศ และประเทศไทย รวมถึงผู้เชี่ยวชาญด้านวัณโรคไม่แนะนำให้คัดกรองวัณโรคในประชากรทั่วไปด้วยการตรวจทางห้องปฏิบัติการ แต่แนะนำให้คัดกรองเฉพาะผู้ที่มีความเสี่ยงหรือมีอาการ เพราะโอกาสตรวจพบผู้ป่วยด้วยวิธีการถ่ายภาพรังสีปอดมีน้อยมาก คือประมาณ ๐.๐๕-๐.๗ ต่อ ๑,๐๐๐ เนื่องจากอุบัติการณ์ต่ำ การคัดกรองจึงไม่คุ้มค่า โดยจะเสียค่าใช้จ่ายประมาณ ๘,๐๐๐ ดอลลาร์สหรัฐในการตรวจพบ ๑ ราย ขณะที่ร้อยละ ๓๐ ของผู้เป็นวัณโรคที่อวัยวะนอกปอดมีภาพถ่ายรังสีทรวงอกปกติ จึงแนะนำให้คัดกรองในกลุ่มเสี่ยง หรือผู้ที่มีอาการน่าสงสัย ร่วมกับรณรงค์ให้ประชากรมีความรู้และการตระหนัก ขณะที่ผู้มีความเสี่ยงสามารถเข้าถึงการตรวจโดยสะดวก